Η Ήλιδα ή Ήλις ήταν πόλη-κράτος της αρχαίας Ηλείας, πολύ κοντά στην αρχαία Ολυμπία, και καταλάμβανε την περιοχή που σήμερα εκτείνεται από το χωριό Παλιόπολη (που λέγεται και Νέα Ήλιδα) στα νοτιοανατολικά, Μπουχιώτη (ή αλλιώς Αυγείο) στα νοτιοδυτικά και Καλύβια στα δυτικά. Κατά τη μυθολογία ιδρύθηκε από τον Όξυλο, γιο του Αίμονα και της Γόργης, ο οποίος σε κάποιες παραδόσεις αναφέρεται και ως ο ιδρυτής των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Όξυλος, ο οποίος καταγόταν από την Αιτωλία, ίδρυσε την Ήλιδα ενώνοντας όλα τα πολίσματα που προϋπήρχαν στην περιοχή, και έγινε ο πρώτος βασιλιάς της.
Η Ήλιδα έδινε μεγάλη βαρύτητα στην οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, οι οποίοι ήταν πεντετηρικοί, τελούνταν δηλαδή μετά το πέρας κάθε τετραετίας. Την περίοδο των αγώνων, αλλά και πιο πριν, όλη η περιοχή έσφυζε από ζωή, καθώς έναν μήνα πριν την έναρξη των αγώνων όλοι οι αθλητές υποχρεούνταν να έρθουν στην Ήλιδα για να προπονηθούν. Πολλοί έρχονταν μαζί με φίλους και συγγενείς, από διάφορα μέρη της χώρας.
Στην πόλη της Ήλιδας υπήρχαν πάρα πολλοί ναοί και ιερά, όπως ήταν ο ναός των Χαρίτων, ο ναός του Σειληνού, ο ναός του Άδη, το ιερό της Τύχης, το ιερό του Διονύσου, το τέμενος του Αχιλλέα και πολλά άλλα. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ευημερία, μέχρι περίπου τον 4ο αιώνα, που άρχισαν σιγά σιγά να φαίνονται τα πρώτα σημάδια παρακμής. Το οριστικό τέλος επήλθε κάποιους αιώνες αργότερα, με τον καταστροφικό σεισμό του 6ου αιώνα μ.Χ.
Σημαντικό ρόλο στην κοινωνία της Ήλιδας έπαιζαν οι γυναίκες, στις οποίες είχε ανατεθεί η διαχείρηση των κοινών, καθώς και η διοργάνωση των Ηραίων, που ήταν πανελλήνιοι αγώνες κοριτσιών προς τιμήν της Ήρας. Οι αγώνες τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια.
Τα οικοδομήματα
Η πόλη διέθετε πολλά κτίρια· σύμφωνα με τον Παυσανία, ο οποίος την επισκέφτηκε στις περιηγήσεις του, υπήρχε παλαίστρα, γυμνάσιο, πολλοί ναοί, ιερά, τεμένη και στοές, όλα κοσμημένα με όμορφα έργα τέχνης. Υπήρχε το ιερό της Τύχης, το ιερό του Διονύσου με το άγαλμα του θεού, έργο του Πραξιτέλους, το ιερό των Χαρίτων με τα ξύλινα αγάλματά τους, το ιερό του Απόλλωνα Ακεσίου, ο οποίος λατρευόταν ως θεραπευτής, με το άγαλμά του, ο ναός του Σειληνού, ο ναός της Αθηνάς με το χρυσελεφάντινο άγαλμά της, που την απεικόνιζε ως Εργάνη, με κράνος με πετεινό, ο ναός της Αφροδίτης Ουράνιας με το χρυσελεφάντινο άγαλμά της, έργο του Φειδία, ο ναός του Σωσίπολη, τον οποίο οι Ηλείοι θεωρούσαν προσωποποίηση του Δία, επίσης ναός του Άδη, της Αρτέμιδος Φιλομείρακος, των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, καθώς και τα τεμένη του Άδη και της Αφροδίτης Πανδήμου. Εκτός από τα λατρευτικά κτίρια, υπήρχε επίσης γυμνάσιο, παλαίστρα, λουτρά, καθώς επίσης και θέατρο: το θέατρο είναι κτίσμα του 4ου αιώνα και δεν περιλάμβανε κερκίδες, παρά οι θεατές κάθονταν στα πρανή του κοίλου. Κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους υπέστη διάφορες μετασκευές, ενώ λίγο αργότερα εγκαταλείφθηκε και ο χώρος του χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο.
Η παρακμή
Η μεγάλη ακμή που είχε σημειώσει η Ήλιδα άρχισε σιγά-σιγά να ξεθωριάζει τον 4ο αιώνα π.Χ. Το 146 π.Χ. υποτάχθηκε στους Ρωμαίους. Την περίοδο εκείνη η πόλη αποτέλεσε μια σωστή ρωμαϊκή επαρχία, επεκτεινόμενη με βίλες και λουτρά, πολλά εκ των οποίων χτίστηκαν επάνω στα παλαιότερα κλασικά οικοδομήματα. Το οριστικό τέλος επήλθε όταν ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α’ απαγόρευσε τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων το 393 μ.Χ., κάτι που ζημίωσε την πόλη, καθώς οι αγώνες αυτοί ήταν μία σημαντική πηγή της ευημερίας της. Ο καταστροφικός σεισμός του 6ου αιώνα μ.Χ. έσβησε και την τελευταία ελπίδα ανάκαμψης.
Οι ανασκαφές
Η πόλη πρωτοεντοπίστηκε από περιηγητές κατά τον 19ο αιώνα, καθώς τα ερείπιά της ήταν ακόμα ορατά. Οι πρώτες συστηματικές ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1911-1914 από το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Otto Walter. Σήμερα η Αρχαιολογική Εταιρεία συνεχίζει κατά περιόδους τις ανασκαφές, ενώ κάποιες σωστικές ανασκαφές πραγματοποιούνται από την Ζ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Πάνω από 120 οικισμοί έχουν έρθει μέχρι στιγμής στο φως, ενώ εχουν εντοπιστεί περίπου 200 θέσεις.
Σε σχετικά πρόσφατα χρόνια ήλθε στο φως στη θέση Λακκαθέλα, της κοινότητας Δάφνης, μυκηναϊκό νεκροταφείο, όπου ανεσκάφησαν 12 πλούσιοι θαλαμωτοί τάφοι, ασύλητοι, οι οποίοι αποκάλυψαν πλούσια κτερίσματα. Η θέση ανακηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος και ενδέχεται να έχει κι άλλα να μας αποκαλύψει στο μέλλον.
Όλα όσα αποκάλυψαν οι ανασκαφές συγκεντρώνονται από το 1981 σε μία ενιαία συλλογή, την Αρχαιολογική Συλλογή της Ήλιδας, η οποία περιλαμβάνει ευρήματα από την Πρωτοελλαδική έως τη Ρωμαϊκή εποχή, συμπεριλαμβανομένων αγγείων, ειδωλίων, αγαλμάτων, όπλων, επιτύμβιων στηλών και πολλών άλλων. Ιδιαίτερη θέση εδώ κατέχει το ψηφιδωτό δάπεδο έπαυλης του 3ου αιώνα μ.Χ., με παραστάσεις των εννέα Μουσών και των άθλων του Ηρακλή.
Πηγή: www.mythicalpeloponnese.gr
Rafting και άλλες δραστηριότητες...
Λούσιος και Αλφειός Οι δύο αυτοί ποταμοί, ο Αλφειός και ο παραπόταμός του, Λούσιος, κυλούν κατά μήκος διαρκώς εναλλασσόμενων τοπίων, τα οποία δημιουργούν ένα ιδιαίτερο σκηνικό, όπου η ομορφιά της φύσης πρωταγωνιστεί. Οι... διαβάστε περισσότερα
Καϊάφας, Ηλεία
Στα δυτικά του νομού Ηλείας, 27 χλμ. από την πρωτεύουσά του, τον Πύργο, βρίσκεται η περιοχή που είναι γνωστή ως Καϊάφας και περιλαμβάνει μία μεγάλη παραλία από την πλευρά του Ιονίου πελάγους, ένα παραθαλάσσιο πευκόδασος και... διαβάστε περισσότερα
Δρυόδασος Φολόης
Ενταγμένο στο δίκτυο NATURA 2000, το μοναδικό επίπεδο δάσος της Ελλάδας, το δάσος Φολόης, εκτιμάται από αρχαιοτάτων χρόνων. Στα σύνορα μεταξύ των νομών Ηλείας, Αρκαδίας και Αχαΐας σε υψόμετρο 600 μέτρων και έκταση 218.000 στρέμματα,... διαβάστε περισσότερα
Αλφειός
Ο μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου με μήκος 111 χιλιόμετρα πηγάζει στην Αρκαδία και εκβάλει στα όρια του Νομού Ηλείας. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Αλφειός ήταν ένας από τους θεούς-ποταμούς της αρχαιότητας και λατρευόταν... διαβάστε περισσότερα
Πηνειός και Τεχνητή Λίμνη...
Ο Πηνείος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ποταμούς της Πελοποννήσου με συνολικό μήκος 70 χλμ. Το ποτάμι της Γαστούνης, όπως είναι επίσης γνωστός, πηγάζει από το όρος Ερύμανθος και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος κοντά... διαβάστε περισσότερα
Ναός Επικούριου Απόλλωνα
Στην αρχαία αρκαδική πόλη Φιγαλεία δέσποζε ένας από τους επιβλητικότερους ναούς της αρχαιότητας, αφιερωμένος στον Επικούριο Απόλλωνα. Οι κάτοικοι της περιοχής ανήγειραν το ναό αυτόν ως ευχαριστία προς το θεό, για την προστασία... διαβάστε περισσότερα
