Η γη της Νάξου ήταν πλούσια σε εξαιρετικής ποιότητας μάρμαρο. Σημαντικά αρχαία λατομεία βρέθηκαν ανάμεσα στην κοιλάδα του Φλεριού, τις Μέλανες και την Ποταμιά. Ανακαλύφθηκαν ίχνη κατοίκησης και λατόμευσης από την 3 χιλιετία π.Χ. Τα ημιτελή κολοσσιαία αγάλματα των κούρων βρίσκονται κοντά στα λατομεία, όπου τα άφησαν οι αρχαίοι λατόμοι και γλύπτες, μέσα σε ρεματιές και πλαγιές και είναι πραγματικά εντυπωσιακά.
Ο κούρος που βρίσκεται στην ρεματιά του Φλεριού (φτάνετε ως εκεί με 5 λεπτά περπάτημα από το δρόμο) έχει μήκος 5,5 μ. και λαξεύτηκε στην αρχαϊκή μετωπική «αδρανή» στάση. Χρονολογείται στα 570 π.Χ., εποχή που οι ευγενείς της Νάξου παράγγελναν στα λατομεία μνημειώδη καλλιτεχνικά έργα. Οπως και τα υπόλοιπα γλυπτά δέχονταν στο λατομείο μια πρώτη επεξεργασία και μετά μεταφέρονταν στα εργαστήρια όπου έπαιρναν την τελική τους μορφή. Ο συγκεκριμένος φαίνεται ότι έσπασε κατά τη μεταφορά και εγκαταλείφθηκε στο δάσος.
Λίγο ψηλότερα στην πλαγιά της ρεματιάς υπάρχει άλλος ένας κούρος (μελετητές λένε ότι μπορεί να είναι και κόρη, λόγω της κόμης) με πόδια σπασμένα, κατεργασμένος σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτόν της ρεματιάς. Ο τρίτος κούρος βρίσκεται ακριβώς πάνω στον κεντρικό δρόμο, πάνω από το χωριό Απόλλωνας. Είναι μεγάλος, αρχαϊκός και πιθανολογείται πως πρόκειται για άγαλμα του Διονύσου.
Πηγή: aegeanislands.gr
Το μνημείο είναι κηρυγμένο ως ιστορικό και διατηρητέο. Βρίσκεται νότια της Μουτσούνας, στο τέλος του δρόμου που διασχίζει μεγάλο μέρος της παράκτιας Νάξου. Με 10 λεπτά περπατήματος πάνω από την αμμουδιά του Πανόρμου φτάνετε στα ερείπια της προϊστορικής ακρόπολης στην τοποθεσία Κορφάρι των Αμυγδαλιών.
Πάνω στο λόφο υπάρχουν υπολείμματα οικιών, τείχη και ερειπωμένα κτίρια από έναν πολύ παλιό οικισμό. Το τοπίο είναι μαγευτικό και η θέα στα Κουφονήσια εξαιρετική. Η ακρόπολη είναι πρωτοκυκλαδική και χρονολογείται στο τέλος της τρίτης χιλιετίας π.Χ. Ανακαλύφθηκε το 1963 από τον αρχαιολόγο κ. Χρήστο Ντούμα, επί σειρά ετών επικεφαλής των ανασκαφών στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης.
Πηγή: aegeanislands.gr
Η διάσημη Πορτάρα, σήμα-κατατεθέν της Νάξου, βρίσκεται δίπλα στο λιμάνι πάνω σε μια βραχονησίδα που λέγεται Παλάτια και η οποία είναι ενωμένη με την στεριά με πλακοστρωμένο μονοπάτι. Το όνομα αυτό της το έδωσαν οι ντόπιοι. Είναι το μνημειακό θύρωμα ναού του Απόλλωνα ο οποίος κατέπεσε πριν ολοκληρωθεί (πιθανώς κατά τη φάση της κατασκευής) και δεν ξανακτίστηκε. Ο ναός ήταν μια φιλόδοξη προσπάθεια που ξεκίνησε ο τύραννος της Νάξου Λύγδαμις την περίοδο 530-524 π.Χ. Μπορείτε να διακρίνετε τα ίχνη από τα θεμέλιά του, τα σπασμένα μάρμαρα ολόγυρα και τα θεμέλια της περιμετρικής κιονοστοιχίας. Τον 6ο αιώνα περίπου, κτίστηκε εδώ μια χριστιανική βασιλική.
Info
Από το παλάτι όπου βρίσκεται η Πορτάρα ως την παραλία Γρόττα εκτεινόταν η προϊστορική πόλη της Νάξου, ένα μεγάλο μέρος της οποίας είναι βυθισμένο μπροστά στη βραχώδη ακτή.
Πηγή: aegeanislands.gr
Η επίσημη ονομασία του είναι Επιτόπιο μουσείο της πλατείας Μητροπόλεως και είναι στη βόρεια πλευρά της πόλης της Νάξου. Το σημαντικότερο κομμάτι του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται κάτω από την πλατεία και αποτελείται από τα λείψανα ενός σημαντικού ταφικού τύμβου. Οι Νάξιοι έθαβαν εδώ τους νεκρούς τους από τον 10ο αι. π.Χ. Τον 8ο αι. π.Χ. δημιουργήθηκε ο κεντρικός περίβολος και γύρω στα 800 π.Χ. τα ερείπια της πόλης και του νεκροταφείου καλύφθηκαν με πλίνθους και σχηματίστηκε τύμβος. Οι Νάξιοι συνέχισαν να αφήνουν προσφορές για άλλα 800 χρόνια και κατά τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους ιδιωτικές κατοικίες κάλυψαν το χώρο και προστάτευσαν τον αρχαίο τύμβο.
Σήμερα θα δείτε εκτός από το αρχαίο τείχος, κυκλικές τράπεζες από αμμόπλακες, θραύσματα κεραμικών, πιθάρια, τράπεζες προσφορών, ένα σπάνιο μυκηναϊκό εργαστήριο κεραμικής, λείψανα νεκρικών περιβόλων και έναν έρμακα, σωρό από πέτρες τις οποίες πετούσαν ο αρχαίοι πίσω τους κάθε φορά που έφευγαν από νεκροταφείο.
Info
Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος 08:30-15:00, καθημερινά εκτός Δευτέρας.
Πηγή: aegeanislands.gr
Είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Νάξου, σήμα κατατεθέν του νησιού όπως και η πύλη του αρχαϊκού ναού του Απόλλωνα, η Πορτάρα. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, στη μέση περίπου του δρόμου ανάμεσα στον Ζα και τη θάλασσα, σ’ ένα ύψωμα που ορίζεται από τον Χείμαρρο ανατολικά και τα Πετρόνια δυτικά. Ο πύργος του Χειμάρρου σώζεται στο εντυπωσιακό ύψος των 15 μ. Είναι κυλινδρικός, με εξωτερική διάμετρο 9,20 μ. κτισμένος με μεγάλους μαρμάρινους ογκόλιθους πολλοί από τους οποίους ξεπερνούν τα 2 μ. σε μήκος. Το βάρος τους πρέπει να υπερβαίνει τον ένα τόνο και είναι αρμολογημένοι επιδέξια, χωρίς αμμοκονίαμα.
Αρκετά καλά διατηρείται η εξωτερική όψη του πύργου, ωστόσο μεγάλα τμήματα της εσωτερικής επένδυσης έχουν καταρρεύσει ή είναι ετοιμόρροπα.
Παρόμοιοι πύργοι αφθονούν στο Αιγαίο. Στην ίδια τη Νάξο υπάρχουν κι άλλοι, με καλύτερα σωζόμενο τον πύργο της Πλάκας. Οπως επισημαίνουν οι αρχαιολόγοι, οι πύργοι αυτοί δεν έχουν ακόμα μελετηθεί διεξοδικά κι έτσι η ακριβής χρονολόγηση και χρήση τους δεν είναι ξεκαθαρισμένη. Επικρατεί η άποψη ότι ήταν οχυρά καταφύγια των ανθρώπων στην ελληνιστική περίοδο. Φαίνεται όμως ότι άρχισαν να κτίζονται ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. και η χρήση τους ποικίλει ανάλογα με την εποχή και τη θέση τους.
Πηγή: aegeanislands.gr
Η κοιλάδα γύρω από τον λόφο που βρίσκεται νότια του χωριού Σαγκρί, ήταν από την αρχαιότητα γεμάτη αγροτικούς οικισμούς, οι κάτοικοι των οποίων ανέπτυξαν γύρω στον 8ο π.Χ. αιώνα τη λατρεία χθόνιων θεοτήτων (Δήμητρα και Περσεφόνη), με σκοπό να εξασφαλίζουν την ευφορία της γης. Το 530 π.Χ., την περίοδο της τυραννίας του Λύγδαμι, κτίστηκε εδώ λαμπρός ολομάρμαρος ναός. Ο δίκλιτος ιωνικός ναός αποτελεί τον πρόδρομο της κλασικής αττικής αρχιτεκτονικής, η οποία έναν αιώνα μετά έδωσε στην ανθρωπότητα τον Παρθενώνα. Γύρω του υπήρχε συγκρότημα με εγκαταστάσεις παραγωγής λαδιού, κρασιού και εργαστήρια κεραμικής που λειτουργούσαν ως τον 8ο μ.Χ. αιώνα.
Τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού ο αρχαϊκός ναός έγινε χριστιανικός. Τον 6ο αιώνα, στα χρόνια του Ιουστινιανού, στη θέση του αρχαϊκού ναού υψώθηκε τρίκλιτη βασιλική στην οποία ενσωματώθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη του. Στο ανατολικό μέρος κτίστηκε ιερό και βαπτιστήριο.
Στον αρχαιολογικό χώρο έχει γίνει θαυμάσια διαμόρφωση των εξωτερικών χώρων. Πλακόστρωτο μονοπάτι οδηγεί στον αρχαίο ναό και στο μικρό αρχαιολογικό μουσείο με ευρήματα από τον αρχαίο ναό της Δήμητρας, αρχιτεκτονικά μέλη, θραύσματα από γλυπτά, μαρμάρινα αναθήματα κ.α. Σε μια πτέρυγα υπάρχει αναπαράσταση του ιερού της τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής
Info
Ανοικτά 08:30-15:00, εκτός Δευτέρας
Τηλ.: +30 22850 32591
Πηγή: aegeanislands.gr
Είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία του νησιού και εκτείνεται σε μήκος περίπου 11 χιλιομέτρων. Λειτούργησε από τον 6ο π.Χ. έως τον 8ο μ.Χ. αιώνα και μετέφερε τα πλούσια νερά από τις πηγές του Φλεριού και των Μελάνων στην πόλη της Νάξου. Για να το φτιάξουν οι Νάξιοι τρύπησαν το βουνό κατασκευάζοντας σήραγγα. Στην κοιλάδα με τις πηγές και τα νερά υπήρχε ιερό στο οποίο λατρευόταν κάποια θεά της ευφορίας της γης κι ένας ήρωας-προστάτης των λατόμων που εργάζονταν στα γειτονικά λατομεία.
Ο αρχαιολογικός χώρος ανασκάφηκε και διαμορφώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και μπορείτε να δείτε την είσοδο της σήραγγας του υδραγωγείου, την έξοδο και μέρη του που ανασκάφηκαν σε πέντε θέσεις. Οδηγώντας από το Φλεριό προς τη Χώρα θα παρατηρήσετε σε πολλά σημεία στο δρόμο σήμανση για τα τμήματα του υδραγωγείου που αποκαλύφθηκαν (και μπορείτε να δείτε).
Info
Στο Κουρουνοχώρι υπάρχει η Μουσειακή Συλλογή Μελάνων, η οποία περιλαμβάνει κυρίως ευρήματα από το μεγάλο αυτό υδρευτικό έργο της αρχαιότητας.
Πηγή: aegeanislands.gr
Ο Ανάβατος, ο λεγόμενος Μιστράς του Αιγαίου, βρίσκεται στα Δυτικά της Χίου, ενώ είναι κτισμένος πάνω από έναν απότομο γκρεμό. Σε απόσταση 16 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου, κρυμμένος από τα αδιάκριτα βλέμματα, δύσβατος στην ανάβασή του, σαν ένα κανονικό φρούριο, εντυπωσιάζει με την εμφάνισή του.
Εδώ γράφτηκε ένα από τα κομμάτια της ιστορίας του νησιού, στην επανάσταση του 1821 και στις σφαγές του 1822. Ήταν ένας τόπος μαρτυρικός, καθώς φέρεται πως εκεί αυτοκτόνησαν, όπως στο Ζάλλογγο, Χιώτισσες κατά την Καταστροφή, για να μην πέσουν στα χέρια των Οθωμανών. Μέχρι και σήμερα μένει ζωντανός ο μεγάλος Ταξιάρχης, που είναι το μόνο κτίσμα το οποίο δεσπόζει από μακριά, υπερήφανος ανάμεσα στην μυστηριακή γαλήνη της αέρινης νεκρής αυτής πόλης.
Όχι πολύ μακριά από την μοναδική πύλη του τείχους, συναντά κανείς μία επιβλητική οικοδομή που κυριαρχεί ανάμεσα στα κτίσματα της ανατολικής πλευράς του. Είναι το λεγόμενο «Τριώροφο» που αποτελείται από το λιοτρίβι, το διδακτήριο, την Δεξαμενή και την εκκλησία της Παναγιάς. Ο οικισμός-μνημείο είναι ένα ποίημα ομορφιάς χάρη στα πυργωτά σπίτια του, τις αψίδες, τα τόξα και τα κατακόρυφα σχεδόν καλντερίμια του.
Πηγή: Chios Travel Guide
Στο οροπέδιο του Αίπους, πάνω από τον οικισμό του Βροντάδου, έχουν εντοπισθεί λείψανα αγροτοποιμενικών εγκαταστάσεων που χρονολογούνται από την κλασσική αρχαιότητα (5ος – 1ος πΧ. αι.). Το εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις, τα αρχαία θεμέλια των αναλημματικών τοίχων και των μαντριών βρίσκονται στη βάση των σύγχρονων, συνεχίζοντας την ίδια χρήση του χώρου μέσα στους αιώνες.
Ο επισκέπτης μπορεί να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα της εκτεταμένης αρχαιολογικής περιοχής, από δύο σημεία, το «Ρημόκαστρο» και τον «Αστυφιδόλακκο», στα οποία έχουν κατασκευαστεί εξέδρες θέασης και υπάρχουν πληροφοριακές πινακίδες. Όσοι αγαπούν την πεζοπορία μπορούν να περπατήσουν το μονοπάτι που ενώνει τις δύο τοποθεσίες, στο οποίο έχει τοποθετηθεί ειδική σήμανση. Η συνολική απόσταση είναι 4,5 χλμ.
Οι αγροτοποιμενικές εγκαταστάσεις στο Αίπος οργανώθηκαν σε μία περιοχή στρατηγικής σημασίας, πάνω στην πορεία της «Ελληνόστρατας», της αρχαίας οδικής αρτηρίας που συνέδεε το Ανατολικό παράλιο τμήμα του νησιού με το Βόρειο και το Δυτικό και η οποία ήταν σε χρήση μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα.
Η καλλιέργεια της γης και η κτηνοτροφική δραστηριότητα πιστοποιείται στην περιοχή από την αρχαιότητα μέχρι και τους νεότερους χρόνους. Λείψανα αγροτοποιμενικών εγκαταστάσεων έχουν ανασκαφεί στις θέσεις «Ρημόκαστρο», «Καμπούρη Γύρισμα», «Εβριακή», ενώ υπάρχουν αρχαιολογικές ενδείξεις για συναφείς εγκαταστάσεις και σε άλλες θέσεις, στην ευρύτερη περιοχή του οροπεδίου.
Οι μεγάλοι λιθοσωροί, γνωστοί ως «Σωροί της Γριάς» που εντοπίζονται κυρίως στην περιοχή «Αστυφιδόλακκος», είναι το αποτέλεσμα επίπονης και μακροχρόνιας προσπάθειας εκχέρσωσης της γης δια μέσου των αιώνων, με σκοπό την καλλιέργεια σε ένα τόπο, ο οποίος σήμερα φαίνεται εντελώς αφιλόξενος. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις προστατεύονται από «γυρίσματα», μεγάλους λιθόκτιστους τοίχους που εμπόδιζαν τα βοσκώντα ζώα να εισέλθουν σ’ αυτές. Μεγάλες υδατοδεξαμενές για τη συλλογή των ομβρίων υδάτων κάλυπταν τις ανάγκες ανθρώπων και ζώων.
Το σημαντικότερο οικοδομικό σύνολο είναι αυτό του Ρημόκαστρου, κτισμένο πάνω από τη χαράδρα του χείμαρρου Κρικελή, γνωστού και ως «Άγριου». Το κύριο οικοδομικό συγκρότημα που πιθανότατα αποτελούσε την κατοικία του ιδιοκτήτη, έχει κάτοψη συμμετρική, με στεγασμένους χώρους εκατέρωθεν μιας κεντρικής τετράγωνης αυλής, στον άξονα ΑΔ. Πιθανώς, το ΝΑ διαμέρισμα ήταν πύργος, αρχιτεκτονική μορφή συνηθισμένη στις αγροικίες του 4ου αι. πΧ.
Βοηθητικά κτίσματα και μία μεγάλη, φροντισμένη δεξαμενή εξυπηρετούσαν τις ποικίλες αγροτικές δραστηριότητες των κατοίκων του συγκροτήματος. Ο χώρος ήταν σε χρήση τουλάχιστον από τη στροφή του 5ου προς τον 4ο αι. πΧ. συνεχώς, μέχρι και τους Ρωμαϊκούς χρόνους, ενώ τα ευρήματα μαρτυρούν ότι δεν ερημώθηκε τελείως, τουλάχιστον μέχρι και τους Βυζαντινούς χρόνους.
Από κάποιους ερευνητές, συνδυάστηκαν τα τεκμήρια αγροτοποιμενικής εκμετάλλευσης της περιοχής, με ένα περιστατικό της Χιακής ιστορίας που αγγίζει τα όρια του μύθου. Πρόκειται για την επανάσταση των δούλων του νησιού, με αρχηγό το Δρίμακο που οι φιλολογικές μαρτυρίες τοποθετούν από το 600 πΧ. μέχρι τον 4ο αι. πΧ. Οι επαναστατημένοι δούλοι κατέφυγαν «εις τα όρη», όπου εγκαταστάθηκαν για μικρό χρονικό διάστημα. Κάποτε μάλιστα η «πολιτεία» αυτή των δούλων έκοβε δικά της μέτρα και σταθμά, ενώ ο αρχηγός τους, Δρίμακος, ανταμείφθηκε για την προσπάθειά του να φερθεί με δικαιοσύνη, όχι μόνο προς τους δούλους οπαδούς του, αλλά και προς τους πρώην αφέντες του, με την ίδρυση Ηρώου στον τάφο του και την ανακήρυξή του ως «Ήρωος Ευμενούς». Άλλοι όμως ερευνητές επισημαίνουν ότι, η μορφή των αγροικιών του Αίπους και η μνημειακή διαμόρφωση κάποιων από αυτές, δεν συνάδει προς τον προσωρινό χαρακτήρα που θα περίμενε κανείς από εγκαταστάσεις επαναστατών που βρισκόταν συνεχώς σε «εμπόλεμη» κατάσταση και συχνά υπό διωγμόν. Η ολοκλήρωση των ανασκαφικών ερευνών στην περιοχή αναμένεται να δώσει τις απαντήσεις στους παραπάνω προβληματισμούς.
Πηγή: Chios Travel Guide
Στις απότομες πλαγιές του λόφου του Προφήτη Ηλία, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως τα ερείπια ενός οικισμού των πρώιμων ιστορικών χρόνων (8ος αι. π.Χ.) που έχει χτιστεί σε θέση στρατηγική για τις θαλάσσιες επικοινωνίες, δεδομένου ότι από το συγκεκριμένο σημείο είναι ορατά τα παράλια της Μικρά Ασίας, η Σάμος και η Ικαρία.
Η ανάβαση είναι κουραστική, αλλά τόσο η θέα του Αιγαίου από το αναψυκτήριο του αρχαιολογικού χώρου, όσο και τα αρχαιολογικά ευρήματα, αποζημιώνουν τον επισκέπτη.
Στο πλάτωμα του λόφου, λίγο χαμηλότερα από την πιο ψηλή κορυφή, σε υψόμετρο 250 μ., είναι κτισμένη η οχυρωμένη Ακρόπολη του οικισμού, με το Μέγαρο (έδρα του αρχηγού), τους βωμούς και το ναό της Πολιούχου Αθηνάς. Έξω από την ακρόπολη, στην απότομη πλαγιά του λόφου, βρίσκεται η κύρια περιοχή του οικισμού, με περισσότερα από 50 σπίτια, χτισμένα σε ευρύχωρα πλατώματα. Ένα ακόμη ιερό έχει ανασκαφεί στη Νότια πλευρά του λιμανιού του Εμπορειού.
Για την επίσκεψη του αρχαιολογικού χώρου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, προτιμήστε μια πιο δροσερή ώρα. Ο αρχαιολογικός χώρος παραμένει ανοιχτός μέχρι τις 15:00.
Πηγή: Chios Travel Guide