Το βουνό Τζουμέρκα (ή αλλιώς Αθαμανικά Όρη) είναι μια μεγάλη οροσειρά που χωρίζει την Ήπειρο από τη Θεσσαλία. Η ψηλότερη κορυφή έχει 2.429 μ. υψόμετρο. Τα περισσότερα από τα χωριά που φωλιάζουν στις πλαγιές των Τζουμέρκων ανήκουν στο Ν. Άρτας (στο νότιο τμήμα της οροσειράς), υπάρχουν όμως και μερικά χωριά που ανήκουν στο Ν. Ιωαννίνων (στο βόρειο τμήμα).
Πρόκειται για ένα μεγάλο ορεινό συγκρότημα χωριών και αποτελεί γεωγραφικό όριο των Νομών Άρτας, Iωαννίνων και Tρικάλων.
Στα Τζουμέρκα είναι χτισμένα 47 χωριά που έχουν κοινό πολιτιστικό και ιστορικό παρελθόν και τα πιο πολλά είναι χτισμένα σε υψόμετρο άνω των 2000 μέτρων.
Τα Τζουμερκοχώρια, όπως έχει επικρατήσει να λέγονται, χτίστηκαν μεταξύ 14ου και 15ου αιώνα, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην νεότερη ελληνική ιστορία.
Πολλά χωριά έχουν ενταχθεί στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, λόγω των σπάνιων ειδών ορνιθοπανίδας που απειλούνται με εξαφάνιση.
Και άλλα προστατευόμενα είδη ζώων, όμως, βρίσκουν καταφύγιο στα δάση της περιοχής που περιλαμβάνουν έλατα, βελανιδιές, οξιές, πεύκα, κουμαριές, ιτιές και πλατάνια.
Τα Τζουμέρκα με αριθμούς:
Τα Τζουμέρκα αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους ορεινούς όγκους της Ελλάδας. Συγκεκριμένα είναι το 8ο ψηλότερο βουνό στην Ελλάδα με υψηλότερες κορυφές την Κακαρδίτσα με υψόμετρο τα 2.429 μέτρα και ακολουθούν το Καταφίδι (2.393 μ.), ο Καταραχιάς (2.280 μ.), το Γερακοβούνι (2.211 μ.), η Στρουγκούλα (2.143 μ.), η Τρυγόνα (2.068 μ.), τα Τρία Σύνορα (1.932 μ.), το Ακόνι (1.433 μ.) και ο Σταυρός (1.390 μ.).
Οι κορυφές είναι γυμνές και βραχώδεις, οι οποίες λόγω της διάβρωσης είναι ιδιαίτερα δύσβατες. Ανάμεσά τους δημιουργούνται μικρά και μεγάλα οροπέδια, με μεγαλύτερα αυτό της Κωστελάτας. Λαμβάνοντας υπόψη την κατάταξη των δήμων και των δημοτικών διαμερισμάτων που ανήκουν στην περιοχή με βάση το ανάγλυφο, 26 Δ.Δ χαρακτηρίζονται ως ορεινά και 3 Δ.Δ ως ημιορεινά.
Επιπλέον, όλες οι κοινότητες χαρακτηρίζονται ορεινές. Τα ορεινά Δ.Δ καταλαμβάνουν έκταση 514,12 τχλμ και τα ημιορεινά Δ.Δ 48,19 τχλμ που αποτελούν το 67,92% και το 6,37% της συνολικής έκτασης της περιοχής.
Οι ορεινές κοινότητες έχουν έκταση 194,66 τχλμ το 25,72% της συνολικής έκτασης της περιοχής. Συνολικά οι ορεινές περιοχές καταλαμβάνουν το 93,63% και οι ημιορεινές το 6,37%.
• Στους Καλαρρύτες οι οικίες Ραφτάνη και Μπαϊκούση (18ου αιώνα), Κασαρία Φασούλα, Κωσταδήμα, Μπαζάκη, Νέσση, Πατούνη (19ου αιώνα) και το παλιό δημοτικό σχολείο (20ου αιώνα).• Στο Συράκο υπάρχουν οι οικίες του ποιητή Κ. Κρυστάλλη (μουσείο – βιβλιοθήκη) και Κ. Αυδίκου που και αυτό λειτουργεί ως μουσείο.
• Στο Βουργαρέλι υπάρχει σημαντικός αριθμός παραδοσιακών κτιρίων. Σημαντικό και από ιστορικής άποψης είναι το σπίτι του Μάρκου Μπότσαρη.
• Σημαντικά δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής διασώζονται στα Πράμαντα, όπως οι οικίες Βουρλόκα – Γιαννηκώστα – Στάμου – Καρακώστα – Τσίρκα – Τσίκου.
• Νερόμυλος και νεροτριβή Θεοδωριάνων• Νερόμυλος «Κοντογιάννη» στη Μεσούντα
• 2 Νερόμυλοι και νεροτριβές στη θέση Γκούρα (κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία) και ο νερόμυλος – νεροτριβή στον Αγ. Παντελεήμονα στην Κυψέλη
• Νερόμυλος – νεροτριβιά Μαντάνια στον Προφήτη Ηλία και Αναλήψεως στην Άγναντα
• Νερόμυλος – Νεροτριβή ιδιοκτησίας Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Νερόμυλος – νεροτριβή ιδιοκτησίας Ι.Μ. Αγίας Αικατερίνης (κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία).
• Νερόμυλος με νεροτριβή και μαντάνια «Πολύζου» στον «Γκότεβο», στον οικισμό Κουκούλια
• Μέσα στον οικισμό Καλαρρύτων για το χειμώνα υπήρχε ο νερόμυλος στη θέση Ραφτάνη, ενώ για το καλοκαίρι στον ποταμό Καλαρρύτικο υπάρχει νερόμυλος στη θέση Κουιάσα με μαντάνι (για τα μαλακά ρούχα) και δρυστέλλα (για τα σκληρά).
• Νερόμυλος με τη νεροτριβή και τα μαντάνια του Αδ. Τσακτσίρα, καθώς και ο μύλος στους Χριστούς.
| Ονομασία | Τοποθεσία | Χρονολογία |
| Γέφυρα τηςΠλάκας | Ραφταναίοι,Πλάκα, ΔΔ Καταράκτη | 1866 |
| Το γεφύρι στη Σγάρα | (Θέση Σγάρα) | – |
| Το γεφύρι της Πολίτσας ή Πουλίτσας | Αμπελοχώρι | |
| ΓεφύριτωνΠραμάντων | Πράμαντα, Γκουραντά | 1851 |
| Το Γεφύρι του Χρούση | Καλαρρύτες | – |
| Το γεφύρι του Συγγούνη | Δρόμος από Καλαρρύτες προς Ματσούκι , Ματσούκι | |
| Το Γεφύρι του Καρλίμπου | Δρόμος από Καλαρρύτες προς Ματσούκι, Μοναστήρι Βύλιζα Ματσουκίου | |
| Γέφυρα Γκόγκου | Καλαρρύτες | έργο του Γερμανού μηχανικού Baykman (1935) |
| ΤοΓεφύριτηςΚηπίνας (Ραφτάνη) | Κηπίνα | |
| Γεφύριτης Κουιάσας | Κουιάσα | 1800 |
| Γεφύρι του Φίλου | Καλαρρύτες | 1908 |
| Πούντι Νάου | Συράκο (είσοδος οικισμού) | 1800 |
| Πούντι ντα λα Μόρε | Συράκο (είσοδος οικισμού) | – |
| Σιοπάτο | Συράκο (είσοδος οικισμού) | – |
| Το Γεφύρι της Νεράϊδας | Βουργαρέλι (κοντά στην Κόκκινη Εκκλησιά) | – |
| Γεφύρι στα Χατζηγιανναίικα | Αθαμάνιο, Χατζηγιανναίικα | 1910 |
| Γεφύρι στο Κορφίτο | Αθαμάνιο, Κορφίτο | – |
| Γεφύρι στο Μεγάλο Λαγκάδι | Αγιάννης, Αθαμάνιο | 1890 |
| Γεφύρι στου Τσαγκαράκη | Αθαμάνιο, Είσοδος Οικισμού | 1890 |
| Το γεφύρι του Κοραή | Βουργαρέλι (είσοδος από Αθαμάνιο) | – |
| ΓεφύριΜεγάληςΒρύσης | Βουργαρέλι (θέση Μεγάλη Βρύση δρόμος προς Αθαμάνιο) | – |
| Γκούρα | Θεοδώριανα | – |
| Καμάρα | Μεσούντα (ρέμα Τροχός ) | – |
Επίσκεψη στα Τζουμέρκα...
Η FEDHATTA στα πλαίσια του «ΔΩΔΕΚΑ» υλοποιεί προγράμματα / δράσεις ανάδειξης των λιγότερων γνωστών προορισμών της χώρας. Τα Τζουμέρκα αποτελούν τον πρώτο προτεινόμενο προορισμό του ΔΩΔΕΚΑ. Εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας είχαν... διαβάστε περισσότερα
Τζουμέρκα, «Ορεινές» λιχουδιές
Τα προϊόντα που παρήγαγε και παράγει η Ήπειρος και δει τα Τζουμέρκα είναι λίγα. Κυρίως παράγει κτηνοτροφικά προϊόντα, και όσπρια, λίγα σιτηρά, ξηρούς καρπούς και άγρια χόρτα. Έτσι λοιπόν και η διατροφικές συνήθειες των κατοίκων... διαβάστε περισσότερα
Τζουμέρκα, η αρχαιολογία...
Οι Αθαμάνες Η ονομασία » Αθαμάνες» σχετίζεται ενδεχομένως ετυμολογικά με τις λέξεις «Αθάμας » και «Ιθώμη». Οι Αθαμάνες ήταν ένα από τα ελληνικά φύλα όπως μαρτυρά ο Στράβων. Γενάρχης τους, σύμφωνα με τον Απολλόδωρο, ήταν... διαβάστε περισσότερα
Δραστηριότητες – διαδρομές...
Άπειροι συνδυασμοί από δασικούς δρόμους και μονοπάτια συνθέτουν στο έντονο ανάγλυφο των Τζουμέρκων ένα πίνακα μοναδικής ομορφιάς και ποικιλίας για τους λάτρεις της φύσης. Εντυπωσιακό, ανόθευτο τοπίο που γοητεύει με... διαβάστε περισσότερα
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις...
Τόπος Εκδήλωση Ημερομηνία Βουργαρέλι Γιορτή Βουνού Ιούνιο Βουργαρέλι Πολιτιστικές εκδηλώσεις 4-12 Αυγούστου Βουργαρέλι Τοπικό Πανηγύρι Προφήτη Ηλία 20 Ιουλίου Παλαιοχώρι Βουργαρελίου Τοπικό Πανηγύρι... διαβάστε περισσότερα
Τζουμέρκα, θρησκευτικός...
Μονή Κηπίνας Αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, η μονή Κηπίνας χτίστηκε τον 18ο αιώνα και, παρόλο που σήμερα δεν μονάζει πλέον κανείς εκεί, έχει ανακαινισθεί πρόσφατα. Κάποιες μαρτυρίες θέλουν το σημείο να είχε θρησκευτική... διαβάστε περισσότερα
