Η περιοχή της Πρέσπας βρίσκεται στο τριεθνές Ελλάδας, Αλβανίας και Π.Γ.Δ.Μ. (FYROM). Η ελληνική πλευρά της Πρέσπας ανήκει στο νομό Φλώρινας.
Η Πρέσπα είναι μία ορεινή λεκάνη με συνολική έκταση 1.500 τ.χλμ και στις τρεις χώρες (τα 330 τ.χλμ στην Ελλάδα). Περιλαμβάνει δύο από τις γνωστότερες λίμνες της Ελλάδας: την Μεγάλη Πρέσπα και την Μικρή Πρέσπα. Οι δύο λίμνες χωρίζονται από έναν χαρακτηριστικό αμμώδη ισθμό. Στα νότια του ισθμού και προς τη Μικρή Πρέσπα υπάρχει μια μεγάλη έκταση από καλαμιώνες και βάλτους, σημαντικές περιοχές για υδρόβια πουλιά.
Η Πρέσπα είναι η ηπειρωτικότερη περιοχή της χώρας – δηλαδή αυτή που απέχει την μεγαλύτερη απόσταση από τη θάλασσα. Στην γύρω περιοχή κυριαρχούν μεγάλοι ορεινοί όγκοι – ο Βαρνούντας στα 2.334μ. είναι το ψηλότερο βουνό στην Ελληνική Πρέσπα. Εκτός από τους υγρότοπους και τα βουνά, μεγάλα δάση, καλλιέργειες, και τα όμορφα χωριά των Πρεσπών συνθέτουν ένα ιδιαίτερο και ατμοσφαιρικό τοπίο.
Στην Πρέσπα φτάνουμε με αυτοκίνητο είτε από Φλώρινα μέσω του διάσελου της Βίγλας, είτε από Καστοριά μέσω της κοιλάδας των Κορεστείων. Για να βιώσει κανείς τη μαγεία της Πρέσπας αξίζει να διανυκτερεύσει σε κάποιον από τους όμορφους ξενώνες που υπάρχουν στα χωριά της.
Η περιοχή έχει διαφορετικά πρόσωπα σε κάθε εποχή του έτους. Η άνοιξη καθυστερεί (Μάιος-Ιούνιος), μας ανταμείβει όμως με πλούσια ορνιθοπανίδα, αγριολούλουδα, και καλό καιρό. Το φθινόπωρο είναι η πιο ατμοσφαιρική εποχή για την Πρέσπα: κίτρινα φύλλα, ομίχλες, οι καπνοί από τις καμινάδες των σπιτιών. Ο χειμώνας έχει ξεχωριστή ομορφιά, συχνά με διαυγείς κρύες μέρες, ενίοτε με χιόνι.
Η φύση στην Πρέσπα
Υγρότοποι
Οι λίμνες Μεγάλη και Μικρή Πρέσπα κυριαρχούν στο τοπίο της περιοχής.
- Η Μεγάλη Πρέσπα έχει έκταση 260-270 τ.χλμ (ανάλογα με την εποχή), εκ των οποίων τα 38 τ.χλμ. ανήκουν στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα στις δύο γειτονικές χώρες
- Η Μικρή Πρέσπα είναι 47 τ.χλμ, εκ των οποίων τα 44 τ.χλμ βρίσκονται στην Ελλάδα, και ένα πολύ μικρό της κομμάτι στην Αλβανία
- Ο αμμώδης ισθμός που τις χωρίζει έχει μήκος περ.5 χλμ και από αυτόν διέρχεται η οδός που οδηγεί στο γραφικό οικισμό Ψαράδες
- Ένα σύστημα από καλαμιώνες και μικρούς βάλτους, το Βιρό και η Βρωμολίμνη, βρίσκονται ανάμεσα την Μικρή Πρέσπα και τον ισθμό. Δύσκολα προσεγγίζονται και είναι περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης.
- Το Ποτάμι του Αγίου Γερμανού περιβάλλεται από παραποτάμια βλάστηση κι είναι ένα από τα πιο όμορφα ορεινά ρέματα της χώρας. Οι προσχώσεις του δημιούργησαν τον αμμώδη ισθμό που χωρίζει τη Μεγάλη από τη Μικρή Πρέσπα.
Βουνά
- Ο Βαρνούντας (2.334μ.) δεσπόζει στο ανατολικό κομμάτι της λεκάνης και καλύπτεται από μεγάλα δάση δρυός και οξιάς, καθώς και λίγα έλατα. Το τμήμα του βουνού μέσα στην Π.Γ.Δ.Μ. ονομάζεται Pelister ή Περιστέρι.
- Το Τρικλάριο ή Σφήκα (1.749μ.) «κλείνει» την μικρή Πρέσπα από τα νότια. Στα χαμηλά έχει ποικιλία βλάστησης, ψηλότερα σχηματίζει ασβεστολιθικά οροπέδια.
- Το Ντέβας (1373μ.) είναι ένα χαμηλό βουνό στο δρόμο για Ψαράδες. Καλύπτεται από δάση αρκεύθων (κέδρων).
Βλάστηση και οικότοποι
Η λεκάνη της Πρέσπας εκτείνεται υψομετρικά από το επίπεδο των δύο λιμνών στα 850μ., μέχρι την αλπική ζώνη των γύρω ορεινών όγκων στα 2.334μ. Αντίστοιχα, η βλάστηση και τα οικοσυστήματα παρουσιάζουν πολύ μεγάλη ποικιλία.
Κοντά στις λίμνες και γύρω από αυτές υπάρχει υγροτοπική βλάστηση, με υδρόβια φυτά, μεγάλους καλαμιώνες, και υγρολίβαδα. Στη νότια όχθη της Μεγάλης Πρέσπας έχει σχηματιστεί ένα ασυνήθιστο για Ελλάδα παραλίμνιο δάσος από ιτιές, κλήθρα και σημύδες (Betula pendula).
Προχωρώντας στις πλαγιές των γύρω βουνών η βλάστηση αλλάζει. Στο δυτικό τμήμα της λεκάνης όπου επικρατούν ασβεστολιθικά πετρώματα υπάρχουν πυκνοί θαμνώνες από αρκεύθους (κέδρους) Juniperus foetidissima και Juniperus excelsa και μακεδονικές δρυς. Στο ανατολικό τμήμα της λεκάνης όπου εμφανίζονται πυριτικά εδάφη, υπάρχουν φυλλοβόλα δάση από δρυς και άλλα δένδρα. Καθώς ανεβαίνουμε σε υψόμετρο οι δρύες δίνουν τη θέση τους σε δάση οξιάς και ελάτης.
Τα ψηλότερα σημεία των βουνών καλύπτονται με υποαλπικά λιβάδια που νωρίς το καλοκαίρι γεμίζουν με εντυπωσιακά αγριολούλουδα.
Στην πεδινή ζώνη ανάμεσα στα δάση και στις λίμνες καλλιεργούνται τα ονομαστά φασόλια της Πρέσπας
Χλωρίδα
Η χλωρίδα της Πρέσπας έχει πάνω από 1500 είδη φυτών, αριθμός εντυπωσιακός σε σχέση με το μέγεθος της περιοχής. Από αυτά, ενδιαφέρον παρουσιάζουν η ενδημική κενταύρια της Πρέσπας (Centauria prespana), το σπάνιο παρασιτικό φυτό Phelypaea boissieri, αλλά και οι νάρκισσοι (Narcissus poeticus) που αγαπάνε τα υγρά λιβάδια.
Στα ασβεστολιθικά εδάφη στη σκιά των αρκεύθων (κέδρων) μπορεί να βρει κανείς την άνοιξη πλήθος από ορχιδέες. Ιδιαίτερη οικολογική και αισθητική αξία έχει η συστάδα από αιωνόβια κέδρα στο ξωκκλήσι του Αγ. Γεωργίου στο δρόμο για Ψαράδες.
Πανίδα
Στα εκτεταμένα δάση της Πρέσπας απαντώνται σχεδόν όλα τα μεγάλα θηλαστικά της χώρας: Αρκούδα, Λύκος, Ζαρκάδι, Αγριόγατα, Βίδρα (κοντά σε νερό). Έχει αναφερθεί παλιότερα και το Αγριόγιδο, αν και η παρουσία του σήμερα είναι αβέβαιη.
Τα είδη ερπετών (22 είδη) και αμφίβιων (11 είδη) της Πρέσπας είναι πολλά λόγω του πλήθους των οικοσυστημάτων, από τις λίμνες μέχρι τα δάση και τα αλπικά λιβάδια. Αυτό που όμως εντυπωσιάζει είναι η ποικιλία των χειρόπτερων (νυχτερίδες). Οι τελευταίες έρευνες έχουν καταγράψει 26 είδη νυχτερίδων στην Πρέσπα, κάποια από τα οποία είναι απειλούμενα.
Η ιχθυοπανίδα της περιοχής είναι ιδιαίτερα πλούσια. Έχουν καταγραφεί 23 είδη ψαριών, από τα οποία τα 9 είναι ενδημικά – δηλαδή απαντώνται μόνο στη Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και πουθενά αλλού.
Αν και δεν είναι κομμάτι της άγριας πανίδας, η βραχυκερατική αγελάδα της Πρέσπας, μια τοπική φυλή αγελάδας προσαρμοσμένη στις συνθήκες της περιοχής, είναι άλλη μια ιδιαιτερότητα της Πρέσπας και γίνονται προσπάθειες για την διατήρησή της.
Ορνιθοπανίδα
Η Πρέσπα είναι διάσημη κυρίως για τον υγρότοπό της, ο οποίος φιλοξενεί σημαντική ποικιλία και μεγάλους αριθμούς από σπάνια και απειλούμενα πουλιά. Έχουν καταγραφεί 275 είδη, αριθμός μεγάλος για την έκταση της περιοχής.
Στους καλαμιώνες γύρω από την Μικρή Πρέσπα βρίσκεται η μεγαλύτερη αναπαραγωγική αποικία Αργυροπελεκάνων Pelecanus crispus στον πλανήτη (τουλάχιστον 15% του παγκόσμιου πληθυσμού). Η αποικία που το 1991 έτη είχε 200 αναπαραγωγικά ζεύγη Αργυροπελεκάνων, σήμερα έχει ανακάμψει ξεπερνώντας τα 1100 ζεύγη χάρη στα μέτρα προστασίας και διαχείρισης που εφαρμόζονται από την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και τοπικούς φορείς.
Χιλιάδες πουλιά – Αργυροπελεκάνοι μαζί με Ροδοπελεκάνους Pelecanus onocrotalus, Λαγγόνες Phalacrocorax pygmeus, Κορμοράνους και ερωδιούς (τουλάχιστον 7 είδη ερωδιών) πετάνε πάνω από τους επισκέπτες. Η Πρέσπα είναι πραγματικός παράδεισος για τον παρατηρητή πουλιών.
Ο Χηνοπρίστης Mergus merganser και η Σταχτόχηνα Anser anser έχουν στην Πρέσπα τα μοναδικά σημεία φωλιάσματός τους στην Ελλάδα. Πιο δύσκολα όμως τα βλέπει κανείς.
Τους χειμερινούς μήνες η σύνθεση των πουλιών αλλάζει: Οι περισσότεροι πελεκάνοι έχουν φύγει – ελάχιστα άτομα ξεμένουν. Οι λίμνες τώρα γεμίζουν με πολλά είδη πάπιας, καθώς και χιλιάδες Φαλαρίδες και βουτηχτάρια. Ωστόσο, ο υγρότοπος της Πρέσπας δεν είναι τόσο διάσημος για τα διαχειμάζοντα είδη πουλιών του αφού περιβάλλεται από ψηλές οροσειρές, αλλά και επειδή κάποιες χρονιές τα νερά του παγώνουν.
Στα γύρω βουνά βρίσκονται πουλιά αντιπροσωπευτικά των δασών, όπως η σπάνια Δασόκοτα Bonasia bonasia, αλλά και στρουθιόμορφα, δρυοκολάπτες και αρπακτικά.
Πηγή: www.eepf.gr
