Από τα ομορφότερα βουνά της Στερεάς, η Οίτη είναι ένας ορεινός όγκος που δεσπόζει πάνω από τον κάμπο της Λαμίας και την κοιλάδα του Σπερχειού. Υπάγεται στο νομό Φθιώτιδας, με μικρό τμήμα της στο νομό Φωκίδας. Στα νότια συνδέεται με την Γκιώνα και τα Βαρδούσια, στα ανατολικά με το όρος Καλλίδρομο. Έχει χαρακτηριστεί Εθνικός Δρυμός από το 1966 λόγω της πλούσιας και σπάνιας χλωρίδας της.
Οι βορινές πλαγιές της Οίτης ορθώνονται απότομα από τον κάμπο μέχρι περίπου τα 1700μ. Αυτή η όψη του βουνού είναι επιβλητική καθώς οι πλαγιές τέμνονται από απόκρημνες ρεματιές και φαράγγια, με εντυπωσιακότερο το φαράγγι του Γοργοποτάμου. Αντιθέτως στα ψηλότερα σημεία του βουνού, από περίπου τα 1700μ μέχρι τις κορφές στα 2150μ, το ανάγλυφο γίνεται ιδιαίτερα ομαλό. Εκεί βρίσκεται το οροπέδιο Λιβαδιές, με ήπια λιβάδια και μικρές αλπικές λίμνες, ένα από τα πιο γνωστά και όμορφα ορεινά τοπία της Ελλάδας.
Στη μυθολογία η Οίτη ήταν γνωστή ως ο τόπος όπου πέθανε ο Ηρακλής. Στο οροπέδιο Καταβόθρες θα δούμε ερείπια δωρικού ναού γνωστού ως «Πυρά του Ηρακλέους», αλλά και ένα βάραθρο (καταβόθρα) στο οποίο εξαφανίζονται τα νερά ενός μικρού ρέματος. Παλιότερα όλο το βουνό ονομάζονταν «Καταβόθρα» κι έτσι είναι γνωστό στη δημοτική ποίηση.
Στην Οίτη προσεγγίζει κανείς πιο εύκολα από Υπάτη και Καστανιά στα βόρεια, και από Παύλιανη στα νοτιοανατολικά. Διασχίζεται από πολλά μονοπάτια, και από δασικό δρόμο ο οποίος όμως είναι βατός μόνο λίγους μήνες το χρόνο.
Οι περισσότεροι επισκέπτες προτιμούν τους καλοκαιρινούς μήνες για επίσκεψη στην Οίτη, όταν η πρόσβαση είναι ευκολότερη.
Η φύση στην Οίτη
Λίμνες και Φαράγγια
Η Οίτη στα ψηλότερά της σημεία έχει μικρές εποχικές λίμνες που δημιουργούν ένα τοπίο υψηλής αισθητικής αλλά είναι και σημαντικές για την βιοποικιλότητα.
- Στο οροπέδιο Λιβαδιές στα 1800μ. βρίσκεται η όμορφη λίμνη των Λιβαδιών.
- Μικρότερα εποχιακά λιμνία βρίσκονται στις πλαγιές της κορφής Γρεβενό, και στις τοποθεσίες Αλύκαινα, Καταβόθρα και Λούκα.
Τα φαράγγια της Οίτης είναι πολύ απόκρημνα και τα περισσότερα είναι επισκέψιμα μόνο με τεχνικές και εξοπλισμό canyoning:
- Η τεράστια χαράδρα του Γοργοποτάμου δεσπόζει στην περιοχή. Ο Γοργοπόταμος που στην αρχαιότητα ονομάζονταν Δύρας είναι γνωστός από τη μυθολογία, αλλά κυρίως από τη νεότερη ιστορία μας όταν το 1942 οι αντιστασιακές δυνάμεις ενωμένες ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα που τον διασχίζει.
- Το φαράγγι του Ασωπού ποταμού χωρίζει την Οίτη από το γειτονικό Καλλίδρομο. Το ορεινό σιδηροδρομικό πέρασμα του Μπράλου, το εντυπωσιακότερο ίσως κομμάτι της γραμμής Αθήνα-Θεσσαλονίκη, είναι σκαρφαλωμένο στις πλαγιές του.
- Ο καταρράκτης στα Στενοβούνια – από τους ψηλότερους της Νότιας Ελλάδας. Βρίσκεται σε δυσπρόσιτη περιοχή.
- Τα ρέματα Γερακάρη, Κακαβόρεμα, Καμαριώτη και Ροδοκάλου.
Βλάστηση και οικότοποι
Η Οίτη έχει μεγάλο υψομετρικό εύρος: οι πλαγιές της ξεκινούν από τον κάμπο της Λάμιας στα 100μ. υψόμετρο, ενώ οι κορφές της ξεπερνάνε τα 2100μ. Ως εκ τούτου έχει ποικιλία βλάστησης.
Στα χαμηλότερα σημεία του το βουνό έχει μεσογειακή βλάστηση με πουρνάρια, αριές, και άλλους θάμνους. Οι νότιες και δυτικές πλαγιές έχουν δρυς. Από τα 800μ. και πάνω επικρατούν από εκτεταμένα και καλής ποιότητας ελατοδάση. Σε ορισμένα σημεία απαντώνται κέδρα ενώ σε μία στενή ράχη υπάρχει και μια συστάδα από μαυρόπευκα Pinus nigra. Τα ψηλότερα σημεία του βουνού καλύπτονται από όμορφα υποαλπικά λιβάδια με συστάδες ελάτων.
Χλωρίδα
Η Οίτη είναι γνωστή ως «το βουνό των λουλουδιών». Η χλωρίδα της είναι ιδιαίτερα πλούσια, με πάνω από 1150 είδη φυτών. Περιλαμβάνει είδη χαρακτηριστικά της ορεινής Στερεάς αλλά και βορειότερων βουνών.
Διαθέτει 77 ελληνικά ενδημικά φυτά, και 2 στενά ενδημικά, αποκλειστικά της Οίτης: τη βερονίκη της Οίτης Veronica oetaea και ένα είδος άγριου κρεμμυδιού, το Allium lagarophyllum. Ιδιαίτερα εντυπωσιακά αγριολούλουδα είναι επίσης ο νάρκισσος των ποιητών Narcissus poeticus που ανθίζει στα οροπέδια στις αρχές του καλοκαιριού και ο κόκκινος κρίνος Lilium calchedonicum που βρίσκεται σε ξέφωτα του δάσους.
Σε πετρώδεις πλαγιές του βουνού υπάρχουν αιωνόβια άτομα του μαλόκεδρου Juniperus foetidissima, ένα είδος κέδρου (αρκεύθου) που αγαπάει το μεγάλο υψόμετρο.
Πανίδα
Στα δάση της Οίτης βρίσκουμε μεγάλη ποικιλία θηλαστικών, αλλά με μικρούς πληθυσμούς: Ζαρκάδι, Λύκος και Αγριόγιδο, καθώς και άλλα μικρότερα είδη θηλαστικών. Η Αρκούδα Ursus arctos έχει κάνει πρόσφατα την επανεμφάνισή της, προερχόμενη από την Ευρυτανία, και η Οίτη αποτελεί ίσως το νοτιότερο όριο εξάπλωσής της.
Το Αγριόγιδο Rupicapra rupicapra είναι από τα ενδιαφέροντα είδη της Οίτης και κοσμεί τις άγριες χαράδρες της. Ο πληθυσμός του είναι μικρός και απειλείται από τη λαθροθηρία.
Από τα είδη ερπετών και αμφίβιων, ξεχωρίζουμε τον Αλπικό Τρίτωνα Mesotriton alpestris, μάλλον κοινό στις αλπικές λίμνες του βουνού, και την Κιτρινομπομπίνα Bombina variegata, ένα μικρό είδος φρύνου που επίσης απαντάται σε μεγάλα υψόμετρα.
Ορνιθοπανίδα
Η Οίτη φιλοξενεί χαρακτηριστικά πουλιά των βουνών, όπως η Πετροπέρδικα Alectoris graeca, ο Χρυσαετός Aquila chrysaetos, καθώς και άλλα αρπακτικά πουλιά, μικροπούλια, και δρυοκολάπτες, με πιο σπάνιο το Σταχτή Δρυοκολάπτη Picus canus. Στην Οίτη επίσης απαντάται ο Αιγωλιός Aegolius funereus, ένα μικρόσωμο είδος κουκουβάγιας που ενώ δεν είναι ασυνήθιστο στη Βόρεια Ευρώπη, έχει παρατηρηθεί ελάχιστες φορές στη χώρα μας.
Η Οίτη είναι ένα από τα νοτιότερα σημεία παρουσίας του Σταχτή Δρυοκολάπτη και του Αιγωλιού.
Πρόγραμμα LIFE ForOpenForests για την προστασία της Οίτης
Για τη διατήρηση της σπάνιας βιοποικιλότητας της Οίτης και του γειτονικού Καλλίδρομου, έχει ξεκινήσει ένα πενταετές πρόγραμμα LIFE, με την ονομασία ForOpenForests, και κωδικό LIFE11 NAT/GR/1014. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει διαχειριστικές πρακτικές στα δάση και τα δασικά διάκενα (ξέφωτα) των δύο βουνών.
Οι οικότοποι και τα είδη που στοχεύει το πρόγραμμα είναι:
- οι σημαντικοί οικότοποι (οικότοποι προτεραιότητας) της Οίτης: τα δάση μαύρης πεύκης και μαλόκεδρου, τα ορεινά λιβάδια και τα εποχικά λιμνία
- η κρισίμως κινδυνεύουσα βερονίκη της Οίτης Veronica oetaea
- η απειλούμενη Καφέ Αρκούδα Ursus arctos
- πέντε είδη πουλιών: ο σπάνιος Αιγωλιός Aegolius funerus, 3 είδη δρυοκολάπτη (Dryocopus martius, Dendrocopus leucotos και Picus canus) και η Πετροπέρδικα (Alectoris graeca)
Το πρόγραμμα υλοποιείται από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (συντονιστής), την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό “ΔΗΜΗΤΡΑ”, και τον Αρκτούρο. Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (πρόγραμμα LIFE+) κατά 75%, και συγχρηματοδοτείται από τους εταίρους και τον Δήμο Μώλου-Αγίου Κωνσταντίνου κατά 25%.
Πηγή: www.eepf.gr
