Το νησί της Ζακύνθου βρίσκεται στο Ιόνιο Πέλαγος στη δυτική πλευρά της ηπειρωτικής Ελλάδας. Το κλίμα είναι γενικά ζεστό με μεγάλη ηλιοφάνεια. Το νησί καλύπτει μια επιφάνεια 406,000 στρεμμάτων και η ακτογραμμή του είναι περίπου 110 χιλιόμετρα. Παρόλα αυτά, μόνο ένα μικρό τμήμα των ακτών του είναι αμμώδες. Στη Ζάκυνθο, οι θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta, ωοτοκούν κυρίως στις παραλίες του Κόλπου του Λαγανά, που βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού. Από συστηματικές μελέτες του Συλλόγου ΑΡΧΕΛΩΝ τεκμηριώθηκε επιστημονικά ότι ο Κόλπος του Λαγανά αποτελεί τη σημαντικότερη περιοχή ωοτοκίας της Caretta caretta στη Μεσόγειο. Για το λόγο αυτό, το 1999 ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου.
Η Ζάκυνθος έχει το προνόμιο να φιλοξενεί στον Κόλπο του Λαγανά κάθε καλοκαίρι ένα πολύ μεγάλο αριθμό χελωνών που μεταναστεύουν πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα για να αναπαραχθούν στον Κόλπο. Η παρατήρηση των χελωνών από λουόμενους και περιηγητικά σκάφη είναι μια συμβατή οικοτουριστική δραστηριότητα με πολύ θετικές προοπτικές, καθώς ενδυναμώνει την αφύπνιση του κοινού για τις χελώνες και επομένως και την προστασία τους, εφόσον όμως αυτή η εμπειρία γίνεται κάτω υπό συγκεκριμένους όρους που σέβονται πρώτα από όλα τις θαλάσσιες χελώνες.
Είναι πολύ σημαντικό επομένως σε κάθε συνάντηση στη θάλασσα με χελώνα να επιθυμείται η ελάχιστη ενόχληση του ζώου (όπως και σε κάθε άλλη παρατήρηση άγριας πανίδας). Αυτό μπορεί να γίνει αν η παρατήρηση πληροί τουλάχιστον κάποια βασικά κριτήρια που διασφαλίζουν την ηρεμία της θαλάσσιας χελώνας, όπως:
- δεν ξεπερνά τα 10-15 λεπτά στην ίδια χελώνα,
- διατηρείται μια απόσταση 10-15 μέτρων από το ζώο
- αποφεύγεται ο συνωστισμός τριγύρω του (είτε από λουόμενους είτε από πλωτά μέσα -όχι πάνω από δύο σκάφη τη φορά) και διατηρείται η ψυχραιμία των παρατηρητών (π.χ. χαμηλόφωνες συνομιλίες)
- η παρατήρηση γίνεται με πολύ μικρή ταχύτητα ώστε να μην παρενοχλεί το ζώο (όχι πάνω από δύο ναυτικά μίλια την ώρα)
- αποφεύγεται οποιαδήποτε φυσική επαφή με το ζώο
- δεν πλησιάζεται το ζώο από μπροστά (και δεν περνάει το πλωτό μέσο από πάνω του)
- πραγματοποιείται άμεση απομάκρυνση του παρατηρητή στην πρώτη ένδειξη ενόχλησης της χελώνας (π.χ. ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης, επιτάχυνση, άμεση κατάδυση ενώ ξεκουραζόταν στην επιφάνεια της θάλασσας, πολύ συχνές αναδύσεις και αναπνοές)
- η παρατήρηση γίνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας (και όχι κατά τη διάρκεια της νύχτας
Μαραθωνήσι
Το ακατοίκητο νησάκι Μαραθωνήσι βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του Κόλπου του Λαγανά και έχει στο βόρειο-δυτικό τμήμα του μια παραλία (μήκους 370 μ. περίπου) με λευκή χοντρόκοκκη άμμο. Στο πίσω μέρος της παραλίας υπάρχουν αμμόλοφοι, οι οποίοι σε μερικά σημεία φτάνουν μέσα στη στεριά μέχρι και πάνω από 50 μ. Πίσω από την παραλία υπάρχει βραχώδης λόφος που καλύπτεται από μεσογειακή βλάστηση. Το ερείπιο ενός παλιού μοναστηριού που ανήκει στην Εκκλησία της Λιθακιάς, είναι το μοναδικό κτίριο στο μικρό αυτό νησί. Τουρίστες επισκέπτονται την παραλία κατά τη διάρκεια της ημέρας με οργανωμένα ολοήμερα ταξίδια ή με ενοικιαζόμενα ή και ιδιωτικά σκάφη. Φώτα και θόρυβος από τις γύρω οικιστικές περιοχές του Λαγανά και της Λιθακιάς επηρεάζουν την παραλία κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οργανωμένες επισκέψεις επιτρέπονται από τις 7.00πμ με 7.00μμ από την 1 Μαΐου μέχρι και την 31 Οκτωβρίου. Η παραμονή των επισκεπτών επιτρέπεται μόνο σε απόσταση μέχρι 5 μέτρα από τη θάλασσα καθώς στο πίσω μέρος της παραλίας βρίσκονται οι φωλιές των θαλάσσιων χελωνών.Eνώ οι περισσότερες παραλίες στον Κόλπο Λαγανά παράγουν κυρίως θηλυκούς νεοσσούς, η μικρή παραλία Μαραθωνήσι, μόλις 350 μέτρα, παράγει σχεδόν αποκλειστικά αρσενικές Καρέττα. Αυτό οφείλεται στις σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες άμμου που καταγράφονται στο Μαραθωνήσι, σε σχέση με τις άλλες παραλίες του Κόλπου. Στα χελωνάκια Καρέττα το φύλο καθορίζεται από τη θερμοκρασία των αυγών κατά την επώαση. Αν η θερμοκρασία επώασης είναι πάνω από την κρίσιμη 29oC, τα χελωνάκια γίνονται θηλυκά, ενώ αν είναι κάτω από 29oC γίνονται αρσενικά. Πράγματι η ανοιχτόχρωμη άμμος στο Μαραθωνήσι αντανακλά έντονα την ηλιακή ακτινοβολία, με αποτέλεσμα να σημειώνονται μικρότερες θερμοκρασίες στο βάθος που επωάζονται τα αυγά. Έτσι ενώ η παραλία Μαραθωνήσι συγκεντρώνει μόνο το 9% της ωοτοκίας στη Ζάκυνθο, το γεγονός ότι εκεί παράγονται αποκλειστικά αρσενικά άτομα, την αναγορεύει σε σημαντικότατο βιότοπο απολύτως απαραίτητο για τη διαιώνιση της θαλάσσιας χελώνας Καρέττα στη Μεσόγειο.
Παραλία του Ανατολικού Λαγανά
Η παραλία του Ανατολικού Λαγανά με μήκος 2.780 μ. εκτείνεται ανατολικά από το τελευταίο ξενοδοχείο της αναπτυγμένης περιοχής του Λαγανά (Louis Zante Beach) μέχρι το βράχο του Υψόλιθου. Η παραλία αυτή χαρακτηρίζεται από λεπτή άμμο με μικρού μεγέθους βότσαλα και από ένα εκτεταμένο σύστημα αμμόλοφων (θίνες). Επισκέπτες επιτρέπονται από τις 7.00πμ με 7.00μμ από την 1 Μαΐου μέχρι και την 31 Οκτωβρίου.Παραλία Καλαμάκι
Η παραλία Καλαμάκι, μήκους 500 μ., είναι η συνέχεια της παραλίας του Ανατολικού Λαγανά από την οποία χωρίζεται με το βράχο του Υψόλιθου. Πίσω από την παραλία υπάρχουν χαμηλά πρανή από άργιλο. Ένα ξενοδοχείο έχει κατασκευαστεί πάνω από το δυτικό τμήμα της παραλίας. Η πρόσβαση στην παραλία είναι εύκολη ενώ πολλοί είναι οι επισκέπτες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επισκέπτες επιτρέπονται από τις 7.00πμ έως 7.00μμ από την 1 Μαΐου μέχρι και την 31 Οκτωβρίου. Η παραμονή των επισκεπτών επιτρέπεται μόνο σε απόσταση μέχρι 5 μέτρα από τη θάλασσα καθώς στο πίσω μέρος της παραλίας βρίσκονται οι φωλιές των θαλάσσιων χελωνών.Σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία μόνο 150 ομπρέλες και 300 ξαπλώστρες επιτρέπονται στις παραλίες ωοτοκίας του Ανατολικού Λαγανά και Καλαμακίου. Αυτά πρέπει να απομακρύνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Παρόλη την πρόοδο στην επιβολή του Νόμου υπάρχουν ακόμα προβλήματα με παράνομες ομπρέλες και ξαπλώστρες.
Παραλία των Σεκανίων
Η παραλία των Σεκανίων (650 μ.) είναι αυτή που διακρίνεται για τη φυσική ομορφιά της και για την υψηλότερη πυκνότητα φωλεοποίησης της Caretta caretta στη Μεσόγειο. Τα Σεκάνια φιλοξενούν πάνω από το 50% του συνολικού αριθμού των φωλιών σε όλο τον Κόλπο. Εξαιτίας της μεγάλης σημαντικότητας της συγκεκριμένης παραλίας, ο ΑΡΧΕΛΩΝ επί σειρά ετών προέτρεπε το κράτος να αγοράσει την ιδιωτική γη πίσω από την παραλία, με σκοπό την ανακήρυξή της σε περιοχή απόλυτης προστασίας. Τελικά, το 1994, το WWF Ελλάς, ακολουθώντας τις συστάσεις του ΑΡΧΕΛΩΝ, απόκτησε ένα μεγάλο κομμάτι γης πίσω από την παραλία ωοτοκίας. Αυτό εξασφαλίστηκε με μερική χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία τα Σεκάνια είναι περιοχή Απόλυτης Προστασίας και για το λόγο αυτό η πρόσβαση δεν επιτρέπεται.Δάφνη
Η Δάφνη (600 μ.) διακρίνεται ως η παραλία με τα περισσότερα προβλήματα. Τα 15 υπάρχοντα παράνομα κτίσματα που έχουν κατασκευαστεί πίσω από την παραλία δεν έχουν ακόμα κατεδαφιστεί. Μετά από συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, η απομάκρυνση των παράνομων κτισμάτων στη Δάφνη είναι υποχρέωση της Ελληνικής Κυβέρνησης από το 1986, τότε που υπήρχαν μόνο δύο κτίσματα. Δυστυχώς, τίποτα δεν έχει γίνει μέχρι στιγμής για το θέμα αυτό από πλευράς της πολιτείας. Επίσης παράνομα αναχώματα, διάνοιξη δρόμων, φύτευση εξωτικών φυτών και διάβρωση έχουν καταστρέψει σε πολλά σημεία το προφίλ της παραλίας. Από το 2006 ο Φορέας Διαχείρισης του Πάρκου ήρθε σε συμφωνία με τους ιδιοκτήτες και επέβαλε όρους στη λειτουργία των κτισμάτων και στην διαχείριση της παραλίας. Επισκέπτες επιτρέπονται από τις 7.00πμ με 7.00μμ από την 1 Μαΐου μέχρι και την 31 Οκτωβρίου και δεν πρέπει να υπερβαίνουν τους 100 σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Η παραμονή των επισκεπτών επιτρέπεται μόνο σε απόσταση μέχρι 5 μέτρα από τη θάλασσα καθώς στο πίσω μέρος της παραλίας βρίσκονται οι φωλιές των θαλάσσιων χελωνών.Γέρακας
O Γέρακας είναι μια παραλία πλάτους 15-30 μέτρων, με λεπτή και μαλακή άμμο και μήκος 600 μέτρα περίπου. Το πίσω μέρος της παραλίας καλύπτεται από απότομο πρανές από άργιλο που εμποδίζει τα φώτα από τις ταβέρνες και τα σπίτια που βρίσκονται στο εσωτερικό της περιοχής. Ένας αμαξιτός δρόμος έρχεται πολύ κοντά στην παραλία και τα οχήματα παρκάρουν εκεί κοντά. Υπάρχει μόνο μια πρόσβαση στην παραλία από ένα μονοπάτι, το οποίο διέρχεται μεταξύ των λόφων. Λόγω της εύκολης πρόσβασης η παραλία του Γέρακα ελκύει εκατοντάδες επισκέπτες κάθε μέρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία μόνο 60 ομπρέλες και 120 ξαπλώστρες επιτρέπονται στο δυτικό άκρο του Γέρακα και ο αριθμός των επισκεπτών στην παραλία δεν πρέπει να ξεπερνά τους 350 σε οποιαδήποτε δεδομένη χρονική στιγμή. Επισκέπτες επιτρέπονται από τις 7.00πμ με 7.00μμ από την 1 Μαΐου μέχρι και την 31 Οκτωβρίου. Η παραμονή των επισκεπτών επιτρέπεται μόνο σε απόσταση μέχρι 5 μέτρα από τη θάλασσα καθώς στο πίσω μέρος της παραλίας βρίσκονται οι φωλιές των θαλάσσιων χελωνών.Πηγή: www.archelon.gr
