Ένα από τα σημαντικά ιερά που υπήρχαν στο Δίο και το παλιότερο ήταν αυτό της Δήμητρας. Λίγο έξω από τα τείχη και την πύλη του κεντρικού δρόμου εντοπίστηκαν δύο διθάλαμα κτίρια, με πρόσοψη στην ανατολή και διαστάσεις 11 x 7 μ. Κατά τη διάρκεια των ερευνών βρέθηκε μαρμάρινη κεφαλή, η οποία τυπολογικά παρέπεμπε στη θεά Δήμητρα και ανάγεται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Το γεγονός ότι επρόκειτο για Ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα, επιβεβαίωσε και η εύρεση σχετικής αναθηματικής επιγραφής. Οι δίδυμοι ναοί κτίστηκαν προκειμένου να αντικαταστήσουν δύο παλαιότερους ναούς του ύστερου 6ου αιώνα π.Χ., τα θεμέλια των οποίων είναι ορατά πίσω από τους νεότερους ναούς. Οι αρχαϊκοί αυτοί ναοί έχουν τη μορφή του μεγάρου και είναι κατασκευασμένα από καλοβαλμένες πέτρες και ωμές πλίνθους. Διέθεταν στο εσωτερικό τους ξύλινα θρανία, όπου οι πιστοί απόθεταν τα διάφορα αφιερώματα.
Στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. αντικαταστάθηκαν τα δύο μεγαροειδή κτίσματα από δύο ναούς εν παραστάσι, δωρικού ρυθμού. Στο εσωτερικό τους υπήρχαν βάσεις για τα λατρευτικά αγάλματα. Σε μια από αυτές τις βάσεις βρέθηκε το μαρμάρινο κεφάλι της θεάς Δήμητρας. Πρόκειται για γλυπτό που χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. και επιβεβαιώνει, ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο σ΄αυτήν. Για τις θυσίες κατασκευάστηκαν βωμοί στα ανατολικά του ιερού. Τα δύο αυτά κτήρια του 4ου αιώνα π.Χ. αποτελούσαν τον πυρήνα του συγκροτήματος, το οποίο πλαισιωνόταν από μικρότερους μονοθάλαμους «οίκους» λατρείας των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Οι ναΐσκοι διέθεταν λατρευτικό άγαλμα και λίθινα τραπέζια μπροστά από αυτό, όπου εναποθέτονταν πιθανόν οι πρώτοι καρποί της συγκομιδής.
Το Ιερό της Δήμητρας στο Δίον είναι το παλαιότερο γνωστό σήμερα μακεδονικό Ιερό, η ζωή του οποίου υπήρξε συνεχής ως τις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ.

Ο ναός της Δήμητρας είναι κτισμένος στο νότιο τμήμα της κλασικής ακρόπολης του αρχαίου Λεπρέου, πάνω σε ένα άνδηρο που βρίσκεται στο πιο χαμηλό σημείο αυτής και που εποπτεύει στα δυτικά τη θάλασσα, ενώ στα νότια και ανατολικά την κοιλάδα του ποταμού Νέδα και την οροσειρά με το ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες. Μνημονεύεται από τον Παυσανία, ο οποίος αναφέρει πως ήταν κτισμένος από ωμές πλίνθους και πως δεν είχε λατρευτικό άγαλμα.
Ο ναός είναι δωρικός περίπτερος με 6 x 11 κίονες. Έχει πρόναο με κίονες εν παραστάσι, σηκό χωρίς εσωτερική κιονοστοιχία, ενώ δεν υπάρχει οπισθόδομος. Είναι κατασκευασμένος από κογχυλιάτη λίθο, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε και για τη νεώτερη φάση του τείχους της πόλης. Από το ναό σώζεται η ευθυντηρία της περίστασης, το θεμέλιο του σηκού και αρκετά αρχιτεκτονικά μέλη (σπόνδυλοι κιόνων, κιονόκρανα, τμήματα του θριγκού). Η είσοδος στο ναό γινόταν από τρία σκαλοπάτια. Οι σπόνδυλοι των κιόνων φέρουν είκοσι ραβδώσεις και μερικοί σώζουν ίχνη λευκού επιχρίσματος. Οι μετόπες ήταν ακόσμητες, ενώ η κεράμωση από πηλό.
Στο εσωτερικό του σηκού έχουν αποκαλυφθεί θεμέλια που ανήκουν προφανώς σε παλαιότερο ναό. Σε απόσταση 7 μ. περίπου από την πρόσοψη του ναού έχει αποκαλυφθεί ορθογώνιο θεμέλιο διαστάσεων 4,90 x 1,46 μ., που είναι επίσης κατασκευασμένο από κογχυλιάτη λίθο και ανήκει προφανώς στο βωμό.
Η χρονολόγηση του ναού βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στην αρχιτεκτονική του, καθώς δεν είναι γνωστά άλλα ευρήματα. Μπορεί να συγκριθεί με ναούς που βρίσκονται στη γειτονική περιοχή και συγκεκριμένα με το Μητρώο της Ολυμπίας και με το ναό στο Μάζι. Θα πρέπει να χρονολογηθεί στις πρώτες δεκαετίες του 4ου αι. π.Χ.

Ο δήμος της Ελευσίνας, ένας από τους σημαντικότερους της Αττικής, κατελάμβανε την ράχη των ορίων της πεδιάδας που είναι γνωστή ως «Θριάσιον» ή «Ράριον πεδίον», που απλώνεται στις ακτές ενός εκτεταμένου κόλπου σε απόσταση 21 περίπου χιλιομέτρων δυτικά της Αθήνας, με την οποία επικοινωνούσε μέσω της Ιεράς Οδού*. Οι απαρχές του ανάγονται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (περ. 3.000-2.000 π.Χ.), οπότε χρονολογούνται τα αρχαιότερα ίχνη κατοίκησης του χώρου, ο οποίος συνέχισε να χρησιμοποιείται αδιαλείπτως εφεξής καθ’ όλη την διάρκεια της αρχαιότητας.
Στο ανατολικό άκρο του δήμου εκτεινόταν το πανελλήνιας ακτινοβολίας ιερό της μυστηριακής λατρείας της θεάς Δήμητρας, η οποία εισήχθη στην Ελευσίνα το 1409 π.Χ. Σύμφωνα με μια παράδοση, η Δήμητρα, αναζητώντας την κόρη της Περσεφόνη, την οποία είχε απαγάγει και οδηγήσει στον Κάτω Κόσμο ο Πλούτων, έφθασε στην περιοχή, όπου δέχθηκε τις περιποιήσεις της βασιλικής οικογένειας της Ελευσίνας και αναγνωρίσθηκε ως θεά. Η Δήμητρα δίδαξε – καθώς λέγεται – στους ντόπιους κατοίκους τα μυστικά της καλλιέργειας της γης και παρήγγειλε στον βασιλέα να της χτίσει ένα ιερό στο παρακλάδι μιας προεξοχής του βράχου. Έκτοτε η παρουσία της συνδέθηκε άρρηκτα με την γονιμότητα της γης και με την Ελευσίνα, όπου εγκαθιδρύθηκε μόνιμα πλέον η λατρεία της. Οι ιεροτελεστίες που διεξάγονταν προς τιμήν της ήταν ανάλογες με αυτές που αποτείνονταν στους υπόλοιπους Ολύμπιους θεούς και είχαν άκρως μυστικιστικό χαρακτήρα· σε αυτές μετείχαν αποκλειστικά και μόνο οι μυημένοι, ενώ το αντίτιμο για όποιον τυχόν φανέρωνε τα εκεί τεκταινόμενα μυστήρια ήταν ο θάνατος. Χαρακτηριστικό ως προς αυτά είναι το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα ελάχιστα γνωρίζουμε με βεβαιότητα για την ακριβή φύση αυτών των τελετών και για τις λατρευτικές διαδικασίες που ακολουθούνταν.
Μολονότι έχουν εντοπισθεί κατάλοιπα της Εποχής του Χαλκού εντός του τεμένους, τα πρωιμότερα σημάδια λατρευτικής δραστηριότητας τοποθετούνται στον 8ο αι. π.Χ. και συνίστανται σε αναθηματικές προσφορές και σωρούς τέφρας (στάχτης) προερχόμενης από θυσίες. Από την ίδρυσή του και εξής, το ιερό παρέμεινε ζωντανό για περισσότερο από μία χιλιετία, μέχρι την καταστροφή του από τους Βησιγότθους του Αλάριχου το 395 μ.Χ.
Έως τις αρχές του 6ου αι. π.Χ. η Ελευσίνα και η ευρύτερη περιοχή της είχαν περιέλθει εξ’ ολοκλήρου στα χέρια των Αθηναίων, οι οποίοι ακολούθως απέκτησαν πλήρη έλεγχο του ιερού. Τότε οικοδομήθηκε το εστιακό σημείο αναφοράς της λατρείας, ο κεντρικός θάλαμος (Τελεστήριον) που αφιερώθηκε στην Δήμητρα, παίρνοντας την μορφή μεγάλης τετραγωνικής αίθουσας από κυανόχρωμο ελευσινιακό αβεστόλιθο με στέγη στηριζόμενη από εσωτερικούς κίονες, η οποία σταδιακά διευρύνθηκε περνώντας από οκτώ ή εννέα διαφορετικές οικοδομικές φάσεις μέχρι τον 2ο αι. μ.Χ. Στους χρόνους των Πεισιστρατιδών (δ΄ τέταρτο 6ου αι. π.Χ.) το τέμενος περιβλήθηκε από μεγάλο οχυρωματικό τείχος, που γνώρισε επίσης διάφορες οικοδομικές φάσεις στη συνέχεια, προκειμένου να προφυλάξει την Ελευσίνα από ενδεχόμενες επιθέσεις των μακροχρόνιων εχθρών των Αθηναίων που βρίσκονταν στην αντίπερα όχθη της Πελοποννήσου (Μεγαρείς, Κορίνθιοι, Σπαρτιάτες).

Πρόκειται ίσως για το σημαντικότερο ιερό της Κορίνθου και ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση στον ελλαδικό χώρο. Κατά την πρώτη φάση του, ο χώρος του ιερού διαιρείται από κλίμακα που οδηγεί εκατέρωθεν σε σαράντα (40) χώρους εστίασης που χρονολογούνται στους αρχαϊκούς ? κλασικούς χρόνους. Ο λατρευτικός χώρος αρχικά περιλάμβανε αυλή με μικρό ναό (οίκο) στο ένα άκρο και υπερυψωμένο άνδηρο με βωμό για θυσίες στη μια πλευρά. Κατά την επόμενή φάση που χρονολογείται περί τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. ο χώρος αναδιατάσσεται. Η πρόσβαση πλέον γινόταν από ένα δωρικό πρόπυλο, ο ναός μεταφέρθηκε σε έξαρμα του βράχου, ενώ προστέθηκε και ένα μικρό θέατρο, χωρητικότητας εκατό (100) περίπου θεατών. Στην θέση του παλαιότερου ναού κατασκευάστηκε στοά. Το ιερό παύει να χρησιμοποιείται μετά το 146 π.Χ. Ο χώρος αρχίζει να επαναχρησιμοποείται περί τα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. Τον 1ο αιώνα μ.Χ. οι χώροι εστίασης και η κλίμακα καλύφθηκαν, το πρόπυλο διευρύνθηκε και χτίστηκαν τρεις μικροί ιωνικοί ναοί. O κεντρικός ναός έφερε ψηφιδωτό δάπεδο. Ένας από τους χώρους εστίασης κάτω από το πρόπυλο μετατράπηκε σε κτήριο ρωμαϊκής λατρείας, όπου αφιερώνονταν κατάδεσμοι (κατάρες). Το ιερό εγκαταλείφθηκε προς τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ., ενώ από τον 6ο αιώνα μ.Χ. τμήμα του κατελήφθη από νεκροταφείο κεραμοσκεπών και κτιστών κιβωτιόσχημων τάφων.

Στο χαμηλό ύψωμα που δεσπόζει στις αρχές μιας εύφορης κοιλάδας στην περιοχή Γύρουλας, νότια του χωριού Σαγκρί, ξεκίνησε στον 8ο π. Χ. αι. μια υπαίθρια λατρεία θεοτήτων της φύσης. Στην ίδια θέση κατά τον ύστερο 6ο π. Χ. αι. οικοδομήθηκε μνημειώδης ολομάρμαρος ναός.
Το ιερό σύμφωνα με διάφορες ενδείξεις ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα, τη Δήμητρα και την Κόρη, με έμφαση στις χθόνιες ιδιότητές τους. Η λατρεία χθόνιων θεοτήτων που σχετίζονται με τη γονιμότητα και την αύξηση της βλάστησης δικαιολογείται από την ίδρυση του ιερού στον πυρήνα μιας περιοχής πλούσιας σε παραγωγικούς πόρους, κατάλληλης κυρίως για αγροτική εκμετάλλευση. Επιπλέον το ιερό αυτό αποτέλεσε κέντρο λατρείας και παράγοντα συνοχής των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής του.
Ο μαρμάρινος ναός αντιπροσωπεύει ένα από τα σημαντικότερα βήματα στην εξέλιξη της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Κατά την Παλαιοχριστιανική περίοδο (στον 5ο – 6ο αι. μ. Χ.), ο αρχαίος ναός μετατράπηκε σε βασιλική.
Έως τον 8ο μ. Χ. αι., οπότε ο χώρος εγκαταλείφθηκε, γύρω του αναπτύχθηκαν διάφορες εργαστηριακές εγκαταστάσεις για την παραγωγή λαδιού, κρασιού και κεραμικών.
Αργότερα η λατρεία συνεχίστηκε στο μικρό μονόχωρο ναό, αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο, που οικοδομήθηκε στην αψίδα της ερειπωμένης Βασιλικής.
Ο ναΐσκος μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση το 1977 για τις ανάγκες αναστήλωσης του αρχαίου ναού.

Στο ΝΔ πέρας της Αγοράς, κοντά στο Ασκληπιείο αποκαλύφθηκε οικοδόμημα, διαστάσεων 24×24 μ. Η ανασκαφή στο εσωτερικό του έφερε στο φως τα θεμέλια λατρευτικού κτίσματος του 4ου-3ου αιώνα π.Χ., περιβαλλόμενου από προσκτίσματα. Κάτω από τα δάπεδα των χώρων του κεντρικού κτίσματος αποκαλύφθηκε τεράστιος αριθμός πήλινων αναθηματικών πλακιδίων και ειδωλίων, των οποίων το θεματολόγιο παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία. Τα πλακίδια είχαν απορριφθεί μαζί με τα θραύσματα αγγείων και οστά ζώων μέσα σε κοιλότητες του φυσικού πετρώματος. Είναι βέβαιο ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο στη λατρεία Ήρωος αρχικά και γυναικείας χθόνιας θεότητας-της Δήμητρας- σε συνέχεια. Ο Παυσανίας (4.31.10) αναφέρει «ιερόν Δήμητρας άγιον» και αγάλματα Διόσκουρων στη Μεσσήνη, το οποίο, σύμφωνα με τη σειρά που ακολουθεί στην περιγραφή των μνημείων, πρέπει να βρισκόταν στα νότια της Αγοράς κοντά στο Ασκληπιείο, όπου βρίσκεται το ιερό που περιγράφουμε. Στην οικοδομική επιγραφή των χρόνων του Αυγούστου-Τιβερίου από το Σεβάστειο αναφέρεται και επισκευή του ιερού της Δήμητρας.

Κοντά στο χωριό Δήμητρα της Γορτυνίας βρίσκεται το αρχαίο ιερό της Δήμητρας της Ελευσίνιας. Στην εποχή του Παυσανία βρισκόταν σε καλή κατάσταση, αλλά ακόμη και σήμερα σώζονται κάποια μέλη από το ιερό.

Στα όρια του χωριού Πολύδροσος, στον Παρνασσό βρίσκεται ο αρχαίος ναός της Δήμητρας στον Έρωχο. Τα θεμέλια του αρχαίου ναού, αφιερωμένου στη θεά της γης και της γονιμότητας, στη Δήμητρα υπολογίζεται πως χτίστηκαν κατά την αρχαϊκή περίοδο, τον 7ο ή 6ο π. Χ. αιώνα. Κάποιες υποθέσεις αρχαιολόγων μάλιστα καταλήγουν στο συμπέρασμα πως ο ναός της Δήμητρας στον Έρωχο είναι κτίσμα του 10ου αιώνα π. Χ.

Έρωχος ήταν το όνομα της αρχαίας πόλης που βρισκόταν τότε στο σημείο, ενώ θεωρείται πως ο ναός της Δήμητρας στον Έρωχο ήταν ο σπουδαιότερος της περιοχής.

Πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων ανακαλύφθηκε από τους αρχαιολόγους στο ναό της Δήμητρας στον Έρωχο, μεταξύ των οποίων και δύο επιγραφές που διευκρίνιζαν την χρήση του οικήματος και το πού ανήκε. Εξωτερικός περίβολος, δεύτερος εσωτερικός, μεγάλη κλίμακα που οδηγούσε σε βωμό ή ναΐσκο αποτελούσαν το ναό, η πλευρά του οποίου είχε μήκος περίπου 75 μέτρα. Οι ιέρειες θα πρέπει να τελούσαν στο ναό της Δήμητρας στον Έρωχο και απόκρυφα μυστήρια, όπως συνηθιζόταν στη λατρεία της θεάς.

Τα ευρήματα του ναού εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Άμφισσας και μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν σπάνια προκερματικά χρήματα.

H παραθαλάσσια και τειχισμένη ομώνυμη αρχαία πόλη της Κύθνου βρίσκεται στη χερσόνησο Βρυόκαστρο, στο κέντρο της δυτικής ακτής του νησιού. Στην υψηλότερη κορυφή της έχει εντοπιστεί από το 1993 ένα ιερό γυναικείας θεότητας, το οποίο παραμένει άσκαφο. Η πληθώρα των κινητών ευρημάτων έχει περισυλλεγεί κυρίως στη βορειοανατολική κλιτύ της ακρόπολης. Πολλαπλά στοιχεία συνηγορούν προς μια ταύτιση του χώρου με ιερό της Δήμητρας, κατά τους κλασικούς τουλάχιστον χρόνους. Στην επιφάνεια διακρίνονται αρχιτεκτονικά κατάλοιπα δύο ορθογώνιων ναόσχημων οικοδομημάτων, δύο βωμών και δύο ακόμη κτισμάτων.

Μια παλαιά χθόνια θεότητα είναι η Δήμητρα Χαμύνη (προσωνυμία που σημαίνει «καθιστή στο χώμα»), το ιερό της οποίας εντοπίστηκε το 2007 κατά μήκος του δρόμου που διασχίζει τον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας. Χρονολογείται από τον 6ο-5ο αιώνα π.Χ. και, όπως λέει η αρχαιολόγος κυρία Γεωργία Χατζή, ήταν ενταγμένο στη λατρεία που ασκείτο στην Ολυμπία.
Πήλινα και χάλκινα αγγεία και ειδώλια, ορισμένα με επιγραφές, ήρθαν στο φως από την ανασκαφή του ιερού. Οπως φαίνεται όμως, το σημαντικότερο, αφού επέτρεψε την ταύτισή του με τη Δήμητρα Χαμύνη, ήταν ένα ειδώλιο με επιγραφή που αναφέρει τη Δήμητρα και Κόρη (δηλαδή την Περσεφόνη) και τον βασιλιά του Κάτω Κόσμου, τον Αδη. Θεωρείται μάλιστα ότι η συγκεκριμένη θεότητα είχε προσλάβει και τις λειτουργίες και ιδιότητες της Αρτεμης σχετικά με τη γονιμότητα και τη βλάστηση, αφού κατά μία άποψη οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν στην αρχή τους ακριβώς αυτό. Μέρος της λατρείας της θεάς άλλωστε αποτελούσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, γι’ αυτό και η ιέρειά της ήταν η μόνη γυναίκα που παρακολουθούσε τα αγωνίσματα, καθισμένη δίπλα στον πέτρινο βωμό της Δήμητρας Χαμύνης στην αριστερή πλευρά του σταδίου. Είναι πιθανό μάλιστα ο αγώνας δρόμου να γινόταν προς τιμήν της. Να σημειωθεί εξάλλου ότι στη Ρωμαϊκή Εποχή το αξίωμα αυτό το ανέλαβε η Ρήγιλλα, σύζυγος του Ηρώδη Αττικού.