Το πλούσιο αρχαιολογικό υλικό, το οποίο έχει συγκεντρωθεί από τις ανασκαφές που επί πολλά χρόνια διενεργεί η 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στο νομό Χανίων, αλλά και από περισυλλογές και δωρεές, αποτέλεσε μια Συλλογή στην οποία καταγράφεται με σαφήνεια η ιστορική πορεία του δυτικότερου νομού της Κρήτης από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια έως και την τουρκοκρατία. Αντιπροσωπευτικά δείγματα αυτής της Συλλογής εκτίθενται στο ναό του San Salvatore.
Στόχος της παρουσίασης του υλικού της Συλλογής είναι η σκιαγράφηση της ιστορικής και της καλλιτεχνικής φυσιογνωμίας του νομού Χανίων κατά τους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους. Τα εκθέματα ομαδοποιήθηκαν κατά είδος σε ενότητες: ψηφιδωτά, επιτύμβιες επιγραφές, τοιχογραφίες, εικόνες, αρχιτεκτονικά γλυπτά, έργα κεραμικής και μικροτεχνίας, νομίσματα.
Τα έργα της κάθε ενότητας παρουσιάζονται σε χρονολογική διαδοχή. Χάρτες και επεξηγηματικοί πίνακες κατατοπίζουν τον επισκέπτη σχετικά με την προέλευση των εκθεμάτων και το ιστορικό πλαίσιο της εποχής τους.
Τηλέφωνο: 28210 96046
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΝΑΙ
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Το πανόραμα των αρχαίων θεάτρων είναι καρπός της εργασίας πολλών ανθρώπων. Αφετηρία ήταν ο κατάλογος που είχαν επεξεργαστεί ο Κωνσταντίνος Μπολέτης και ο Μιχάλης Πιτένης, στους οποίους και αφιερώνεται αυτή η εργασία. Αυτοί ήταν οι πρωτεργάτες της καταγραφής και της ταξινόμησης των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης του ελλαδικού χώρου.
Όταν ξεκίνησα τις περιηγήσεις, ως πρόεδρος του «Διαζώματος», αυτούς πήρα οδηγούς. Μέσα από τις περιηγήσεις, μέσα από τη συνεργασία και τον διάλογο με την κοινότητα των αρχαιολόγων, ο αρχικός κατάλογος εμπλουτίστηκε με νέα στοιχεία και σημαντικές πληροφορίες. Το Πανόραμα περιλαμβάνει 125 χώρους θέασης και ακρόασης, προσδιορίζει τα βασικά χαρακτηριστικά τους και περιγράφει εντελώς συνοπτικά τη σημερινή κατάσταση διατήρησης.
Την επιστημονική επιμέλεια αυτής της εργασίας ανέλαβαν οι καθηγητές Βασίλης Λαμπρινουδάκης και Πέτρος Θέμελης και η αρχαιολόγος Μαρία Σοφικίτου. Προφανώς, αυτό το έργο ποτέ δεν μπορεί να θεωρηθεί οριστικά τελειωμένο. Σημαντικά ευρήματα που φέρνει στο φως η αρχαιολογική έρευνα των μνημείων βελτιώνουν τις γνώσεις μας και συμπληρώνουν την εικόνα που έχουμε μια ορισμένη χρονική στιγμή.
Η καταγραφή των θεάτρων θα συμπληρωθεί στο μέλλον με τα Στάδια και τους χώρους θέασης και ακρόασης που μαρτυρούνται στις πηγές αλλά ακόμα είτε δεν έχουν αποκαλυφθεί, είτε δεν έχουν εντοπιστθεί.
Σταύρος Μπένος
Αρχαία Θέατρα – Ταυτότητα Αρχαίων Θεάτρων
Πηγή: www.diazoma.gr
Οι ανασκαφές άρχισαν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και αποκάλυψαν το θέατρο της πόλης με δύο φάσεις κατασκευής, την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή.
Ιερό, πιθανόν του Διονύσου, που χρονολογείται στον 4ο π.Χ. αιώνα., μεγάλη κατοικία ελληνιστικής εποχής με ψηφιδωτό δάπεδο, δύο μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα, πιθανότατα δημόσια, ελληνιστικής εποχής και τμήματα της οχύρωσης της κλασικής πόλης.
Κατασκευάσθηκε στην ελληνιστική εποχή, αλλά έχει υποστεί μετασκευές στα ρωμαϊκά χρόνια. Σώζονται τρεις σειρές από το λίθινο κοίλο, ο κεντρικός και ο πεταλόσχημος αγωγός της ορχήστρας και το κτήριο της ρωμαϊκής σκηνής.
Στην ελληνιστική φάση ανήκουν το λίθινο κοίλο, ο μνημειακός κεντρικός και ο περιμετρικός αγωγός της ορχήστρας, οι θρόνοι της προεδρίας και οι ημικίονες του προσκηνίου.
Στη ρωμαϊκή φάση ανήκουν η σκηνή με το προσκήνιο και το προστατευτικό θωράκιο για τους θεατές μεταξύ ορχήστρας και κοίλου, που δημιουργήθηκε από τα καλύμματα του περιμετρικού αγωγού, όταν η ορχήστρα μετατράπηκε σε αρένα (κονίστρα). Το μνημείο ήταν σε χρήση μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ.
Έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες αναστήλωσης των εδωλίων του κοίλου, με την προσθήκη τριών νέων σειρών πάνω από τις τρεις σειρές που διασώθηκαν, αποκατάστασης του προστατευτικού θωρακίου, συγκόλλησης, συμπλήρωσης και επανένταξης των μετακινημένων εδωλίων.
Πηγή: Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας, Θράκης
Βρίσκεται 15 χλμ από την Καβάλα στην περιοχή Κρηνίδες και είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ιστορικούς τόπους της περιοχής. Ιδρύθηκε από τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου Φίλιππο Β΄και πήρε το όνομά του.
Περιλαμβάνει το αρχαίο θέατρο Φιλίππων (όπου κάθε καλοκαίρι πραγματοποιείται το ομώνυμο Φεστιβάλ),το Forum και την εμπορική αγορά, την παλαίστρα, τις νησίδες με ιδιωτικές κατοικίες και τους παλαιοχριστιανικού ναούς. Ιδρύθηκε από θάσιους αποίκους το 360 π.Χ. Πολύ σύντομα, το 356 π.Χ., οι θάσιοι προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα τοπικά θρακικά φύλα ζήτησαν τη βοήθεια του Φιλίππου Β΄, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Φίλιππος Β΄ αναγνωρίζοντας την προνομιακή θέση της πόλης, της έδωσε το όνομά του.
Η διέλευση της Εγνατίας οδού μέσα από τους Φιλίππους τον 1ο αι. π.Χ. προσέδωσε στην πόλη μεγαλύτερη βαρύτητα, και τη μετέτρεψε σε σημείο αναφοράς της περιοχής. Το 42 π.Χ. η μάχη των Φιλίππων στους δύο χαμηλούς λόφους έξω από τα δυτικά τείχη της πόλης προκάλεσε αλλαγές σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η νίκη του Οκταβιανού και του Αντωνίου, συνεχιστών της πολιτικής του Ιουλίου Καίσαρα, σφράγισε το τέλος της δημοκρατίας ανοίγοντας στον Οκταβιανό το δρόμο για την αυτοκρατορία. Οι Φίλιπποι μετατράπηκαν σε ρωμαϊκή αποικία (Colonia Augusta Julia Philippensis) που γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στο 2ο αι. μ. Χ.
Το 49/50 μ.Χ. ο απόστολος Παύλος επισκέφτηκε τους Φιλίππους και ίδρυσε την πρώτη στην Ευρώπη χριστιανική κοινότητα. Η ανάμνηση της επίσκεψης και της φυλάκισης του έμεινε βαθειά τυπωμένη στη μνήμη και έδωσε έναν οικουμενικό χριστιανικό προσκυνηματικό χαρακτήρα. Η πόλη συρρικνώνεται στις αρχές του 7ου αι., εξαιτίας μεγάλων σεισμών και σλαβικών επιδρομών. Επιζεί στους βυζαντινούς χρόνους ως οχυρωμένο κάστρο, διατηρώντας τη σημασία του, λόγω της θέσης πάνω στη βασική χερσαία αρτηρία Ανατολής -Δύσης. Η πλήρης εγκατάλειψη επήλθε με την τουρκική κατάκτηση στα τέλη του 14ου αι.
Πηγή: Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας, Θράκης
Η Μεσημβρία-Ζώνη, αποικία της Σαμοθράκης στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., αρχικά εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μητρόπολης σε αγροτικά προϊόντα και την εμπορική επικοινωνία με τα θρακικά φύλα της ενδοχώρας. Όμως ο αρχικός αγροτικός χαρακτήρας της πέρασε σχετικά νωρίς – ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. – σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι εμπορικές συναλλαγές και η θαλάσσια διακίνηση αγαθών αποδείχτηκαν ιδιαίτερα ασφαλείς και επικερδείς. Έτσι η πόλη εξελίχτηκε γρήγορα σε σημαντικό εμπορικό κέντρο και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 5ο και 4ο αι. π.Χ.
Την οικονομική ευρωστία της πόλης φανερώνει και το ποσό των δύο ταλάντων που καθορίστηκε για την εισφορά στο ταμείο της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Όμως η διείσδυση της αθηναϊκής δύναμης στην περιοχή, η επιβολή στις αποικίες της Σαμοθράκης ενός μάλλον δυσβάστακτου φόρου, καθώς και πιθανόν και γεγονότα για τα οποία λείπουν εντελώς γραπτές ιστορικές μαρτυρίες, οδήγησαν βαθμιαία στη παρακμή της.
Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες ο Αίσωπος, ο μεγάλος μυθοπλάστης της αρχαιότητας είχε καταγωγή από την πόλη αυτή. Στον αρχαιολογικό χώρο της Μεσημβρίας υπάρχουν απομεινάρια του Ιερού της Δήμητρας και του Ναού του Απόλλωνα. Στη δυτική πλευρά εκτεινόταν το κυρίως μέρος της πόλης, όπου ανάμεσα στα άλλα κτίσματα υπάρχουν δύο δημόσια κτίρια, αλλά και ένας εντυπωσιακός χώρος όπου φυλάσσονταν δεκάδες παραδοσιακά πιθάρια.
Πηγή: Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας, Θράκης
Ο λόφος της Αγίας Πέτρας στη νοτιοανατολική πλευρά του Διδυμότειχου έχει ταυτιστεί με τη Ρωμαϊκή Πλωτινόπολη. Η πόλη ιδρύθηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τραϊανό και πήρε το όνομα της προς τιμήν της γυναίκας του Πλωτίνης. Ο λόφος αυτός, με την τόσο στρατηγική θέση, παρουσίασε αρχαιολογικό ενδιαφέρον πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1965, κατά την κατασκευή χαρακώματος από στρατιώτες, βρέθηκε μια χρυσή σφυρήλατη προτομή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου (193-21 μ.Χ.), που φυλάσσεται στο Μουσείο Κομοτηνής.
Συστηματική ανασκαφική έρευνα πραγματοποιήθηκε στην περιοχή από τη ΙΘ΄ΕΠΚΑ το καλοκαίρι του 1977 και στις αρχές της δεκαετίας του `80, ενώ οι ανασκαφές στην περιοχή συνεχίζονται από το 1996 μέχρις τις μέρες μας. Η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα ρωμαϊκών χρόνων με θαυμάσια ψηφιδωτά δάπεδα, που βρισκόταν σε χρήση από τον 2ο μέχρι το τέλος του 6ου μ.Χ. Επίσης βρέθηκε τμήμα λουτρού με το υπόκαυστό του (χώρος όπου καίγονταν τα ξύλα για να ζεσταθεί το νερό). Το πιο εντυπωσιακό, όμως, εύρημα είναι ένα μεγάλο λίθινο πηγάδι βάθους μέχρι στιγμής 12,67μ. του οποίου ο πυθμένας δεν έχει ακόμη εντοπισθεί. Στο βόρειο τμήμα του υπάρχει άνοιγμα που οδηγεί σε καμαροσκέπαστο θάλαμο, που χρησιμοποιείτο για την άντληση του νερού από το πηγάδι. Το παραπάνω συγκρότημα αποτελεί ένα μοναδικό δείγμα υδραυλικής αρχιτεκτονικής, σχετίζεται με την υδροδότηση της πόλης και μάλλον είναι σύγχρονο με την ίδρυσή τη ς(αρχές του 2ου αι. μ.Χ.).
Ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζουν και τα κινητά ευρήματα της ανασκαφής, που χρονολογούνται από τα νεολιθικά μέχρι τα παλαιοχριστιανικά χρόνια.
Πηγή: Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας, Θράκης
Η Μαρώνεια απλωνόταν σε μια τεράστια έκταση, από το όρος Ίσμαρος έως τη λίμνη Πτελέα. Αρκετά μνημεία είναι σήμερα σηματοδοτημένα και πάμπολλα άλλα είναι διάσπαρτα μέσα στις ελιές και τα ορεινά τοπία του Ισμάρου.
Αξίζει να δείτε την οχύρωση του Αγίου Γεωργίου (με τη μεγαλιθική πύλη), το συγκρότημα των ρωμαϊκών χρόνων, τα τείχη στην ακρόπολη του Αγίου Αθανασίου (τα τείχη υπολογίζεται ότι είχαν μήκος πάνω από 10 χλμ.!), τον λαξευμένο σε έναν πελώριο γρανίτη αρχαίο ληνό.
Εμφανής δρόμος δεν υπάρχει ωστόσο με όχημα 4χ4 μπορείτε να προχωρήσετε ακόμα 700 μ. Θα συνεχίσετε με τα πόδια για 3 λεπτά ακολουθώντας τις πινακίδες ή τα βέλη αριστερά και θα φτάσετε στη Μεγαλιθική πύλη με μονολιθικές παραστάσεις. Τώρα περπατώντας δεξιά ακολουθώντας τα βέλη για 15 λεπτά θα φτάσετε στον λαξευτό ληνό.
Πηγή: Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας, Θράκης
O αρχαιολογικός χώρος των Αβδήρων, στο ακρωτήριο Μπουλούστρα, περιλαμβάνει το βόρειο και το νότιο περίβολο, την ακρόπολη της αρχαίας πόλης και τα νεκροταφεία της, που εκτείνονται κυρίως στα ΒΔ, Β και ΒΑ και χρονολογούνται στην αρχαϊκή, κλασική και ελληνιστική περίοδο.
Στο χώρο του βορείου περιβόλου σώζονται τμήματα του τείχους και μονόχωρα κτίσματα της παλαιότερης πόλης των Κλαζομενίων της Μικράς Ασίας, του 7ου αι. π.Χ., τμήματα του τείχους των Τηίων, του 6ου-5ου αι. π.Χ., νεώσοικος της ίδιας εποχής, που βρισκόταν στο ΒΑ άκρο του λιμανιού, πριν η περιοχή γίνει χερσαία από τις προσχώσεις, ερείπια ενός ιερού της Δήμητρας και της Κόρης, που χρονολογείται στον 6ο-4ο αι. π.Χ., και το ελληνιστικό νεκροταφείο. Το κυρίως ανασκαμμένο και επισκέψιμο τμήμα του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται κοντά στο σημερινό λιμάνι. Πρόκειται για το δυτικό τμήμα του νοτίου περιβόλου της πόλης, στο οποίο διακρίνονται το δυτικό τείχος, πύλη με πύργους, δρόμοι και κατοικίες. Τα πρώτα κτίσματα που συναντά ο επισκέπτης πριν εισέλθει στην αρχαία πόλη είναι κατοικίες των αυτοκρατορικών χρόνων, που δεν ακολουθούν το ιπποδάμειο σύστημα, η κοιμητηριακή βασιλική του χριστιανικού νεκροταφείου του Πολυστύλου, και τα ερείπια πολυτελούς λουτρού των αυτοκρατορικών χρόνων, από το οποίο διακρίνεται μία ελλειψοειδής αίθουσα και η κλίμακα που οδηγεί στα υπόκαυστα. Η οικιστική φάση που διακρίνεται ανήκει στα αυτοκρατορικά χρόνια.
Εκτός από τα επισκέψιμα τμήματα του χώρου υπάρχουν πολύ περισσότερα ανασκαμμένα που απέχουν αρκετά μεταξύ τους, αλλά σε κανένα από αυτά η ανασκαφή δεν έχει ολοκληρωθεί. Στο νότιο άκρο υψώνεται η ακρόπολη της αρχαίας πόλης, όπου σώζεται μόνο τμήμα του αρχαίου τείχους, ενώ στο δυτικό άκρο της, στη θάλασσα, διακρίνεται ο λιμενοβραχίονας του δυτικού λιμανιού. Το δεύτερο λιμάνι της πόλης, το ανατολικό, βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του νοτίου περιβόλου. Εδώ επίσης διακρίνεται ο λιμενοβραχίονας και αποθήκες. Αν και η εικόνα της αρχαίας πόλης είναι αρκετά καλή, κυρίως όσον αφορά στις ιδιωτικές κατοικίες, στα καταστήματα, στα τείχη και στους τάφους των κατοίκων του βυζαντινού Πολύστυλου, δεν έχουν εντοπισθεί δημόσια κτήρια. Το μοναδικό δημόσιο οικοδόμημα που γνωρίζουμε είναι το θέατρο, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στο βόρειο και στο νότιο περίβολο, στην πλαγιά ενός λόφου, αλλά είναι τόσο κατεστραμμένο που δεν είναι επισκέψιμο. Αυτή την στιγμή ο αρχαιολογικός χώρος Αβδήρων παραμένει κλειστός λόγω έλλειψης φυλακτικού προσωπικού. Υπάρχει όμως η δυνατότητα επίσκεψης κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες κατόπιν συνεννόησης.
Πηγή: Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας, Θράκης
Η Χαλανδριανή βρίσκεται 9,5 περίπου χιλιόμετρα από την Ερμούπολη, στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού αλλά και των Κυκλάδων καθώς στην περιοχή έχει ανακαλυφθεί μετά από ανασκαφές του Χρήστου Τσούντα στα τέλη του 19ου αιώνα μια προϊστορική ακρόπολη που χρονολογείται από την 3η χιλιετία π.Χ.
Πηγή: www.syrosisland.gr
Στο δρόμο προς Άνω Σύρο και λίγο μετά τον αγροτικό οικισμό Κυπερούσσα βρίσκεται η Σπηλιά του Φερεκύδη.
Για να φτάσει κανείς στη σπηλιά ακολουθεί ένα μικρό χωμάτινο δρομάκι που σιγά σιγά αρχίζει να κατηφορίζει οδηγώντας τους οδοιπόρους σε ένα μαγευτικό τοπίο ανάμεσα στη γη και τον ουρανό και με θέα τον καταγάλανο ορίζοντα. Στη σπηλιά αυτή διέμενε ο θεογονιστής ποιητής και φιλόσοφος Φερεκύδης κατά τους κρύους χειμωνιάτικους μήνες τον 6ο αιώνα π.Χ.
Πηγή: www.syrosisland.gr