Κοινωνικά έργα, δραματοποιημένη λογοτεχνία ελληνική και ξένη, δοκιμασμένες δραματουργικές επιλογές αλλά κι έργα σε πρώτη παρουσίαση, μονόλογοι και βιογραφίες, λίγες κωμωδίες, αξιοσημείωτη παρουσία ελληνικών έργων καθώς και αγαπημένοι δραματουργοί συνθέτουν το –και φέτος– μεγάλο παζλ της σεζόν. Ο πλουραλισμός συνεχίζει να αποτελεί σταθερό χαρακτηριστικό της θεατρικής μας ζωής, ίσως κάπως πιο ενισχυμένος πλέον λόγω της επαναφοράς των κρατικών επιχορηγήσεων.
Ο θεατρικός χάρτης της Αθήνας μεταβάλλεται, καθώς η καλλιτεχνική κι επιχειρηματική δραστηριότητα δεν εφησυχάζει. Ξεκινούν νέα εγχειρήματα (Σταθμός ), άλλα που ξεκίνησαν πέρυσι συνεχίζουν με ακόμη πιο ενισχυμένο πρόγραμμα (Άλφα-Ιδέα ), χώροι αλλάζουν χέρια (Από Μηχανής ), καθιερωμένα θέατρα ανοίγονται σε καινούργιες αίθουσες και συνεργασίες, όπως το Θέατρο του Νέου Κόσμου υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μίλτου Σωτηριάδη, που μεταφέρει μέρος της παραγωγής του στο Θέατρο Κιβωτός και παράλληλα υπογράφει ως συμπαραγωγός παραστάσεις του Θεάτρου Γκλόρια. Επίσης συνεχίζεται η τακτική της συσπείρωσης θεάτρων κάτω από την ίδια επιχειρηματική στέγη: στις Αθηναϊκές Σκηνές περιέρχονται πλέον τα θέατρα Άλμα και Ήβη, όπως και το ιστορικό Παλλάς, που φεύγει από την κατοχή των Αθηναϊκών Θεάτρων.
Το Εθνικό και το Θέατρο Τέχνης φιλοδοξούν και φέτος να τροφοδοτήσουν με ποιοτικές παραστάσεις κάθε μερίδα θεατών, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά συνεχίζει το εγχείρημα για θεατρική «αποκέντρωση», η Στέγη αποσκοπεί στη διατήρηση του «φεστιβαλικού» κλίματος με ηχηρές ξένες μετακλήσεις, τα σταθερά θεατρικά στέκια –από το Θέατρο του Νέου Κόσμου μέχρι το Πόρτα και το Πορεία– έχουν δυναμική παρουσία με ρεπερτόριο ευρέος φάσματος και πληθώρα σκηνοθετικών χεριών, ενώ οι μεγάλες αίθουσες του κέντρου προσανατολίζονται στον καλύτερο δυνατό συνδυασμό καλλιτεχνικής ταυτότητας και ταμείου.
Οι σκηνοθέτες που κρατούν εδώ και χρόνια τα ηνία του ελληνικού θεάτρου στην πλειονότητά τους εμπιστεύονται σπουδαία έργα κλασικής αξίας. Η σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά στον τσεχοφικό «Γλάρο» είναι μία από τις πλέον αναμενόμενες της σεζόν (Δημοτικό Πειραιά, από 15/11 ), ο Στάθης Λιβαθινός καταπιάνεται με το ελάχιστα παιγμένο έργο του Σαίξπηρ «Τίμων ο Αθηναίος» (Εθνικό, 1-30/6 ), ενώ ο Δημήτρης Τάρλοου επιλέγει Ίψεν και «Αγριόπαπια» (Πορεία, από 22/11 ).
Η δημοφιλής συγγραφική τριάδα εκπροσωπείται και σε άλλες παραστάσεις: Τσέχοφ, και συγκεκριμένα τον «Θείο Βάνια», θα δούμε και από τον Δημοσθένη Παπαδόπουλο (Άνεσις, από 14/11 ), ενώ τον επικής πνοής «Πέερ Γκυντ» του Ίψεν ανεβάζει ο Δημήτρης Λιγνάδης (Εθνικό, από 23/11 ).
Όσον αφορά τον Σαίξπηρ, μετράμε την τέταρτη σκηνοθετική εκδοχή του «Άμλετ» μέσα στην τελευταία τριετία, αυτήν τη φορά από τον Γεωργιανό, αλλά πολιτογραφημένο Έλληνα –τουλάχιστον θεατρικά–, Λεβάν Τσουλάτζε (Άνεσις, από 8/10 )· και η νέα γενιά όμως δοκιμάζεται στις ρωμαϊκές τραγωδίες του ελισαβετιανού: «Ιούλιο Καίσαρα» ανεβάζει η Νατάσα Τριανταφύλλη (Τέχνης, από τον Απρίλιο ), «Κοριολανό» ο Αλέξανδρος Διαμαντής (Σημείο, από 6/11 ).
Ναι, η ανήσυχη «νέα» –αν και πατάει τα σαράντα– γενιά φιλοδοξεί να δώσει και φέτος ηχηρό «παρών». Ξαναβλέπει τα κλασικά κείμενα υπό το πρίσμα της εποχής των social media («Μισάνθρωπος», 4Frontal, Θησείον, από 25/12 ) ή ως ευκαιρία αισθητικών πειραματισμών («Υπηρέτης δύο αφεντάδων», Κώστας Γάκης, Άλφα-Ιδέα, από 27/10 και «Βάκχες», Άρης Μπινιάρης, Στέγη, από 21/3 ), ανασύρει ελάχιστα παιγμένα έργα που συνδυάζουν υποδειγματικά τη θεατρικότητα με το πολιτικό σχόλιο («Το πορφυρό νησί», Μαρία Βαρδάκα, Άλφα-Ιδέα, από τον Ιανουάριο ), καταθέτει τον προβληματισμό της για την πορεία της Ευρώπης («Ουγκό: μια ουτοπία», Σοφία Μαραθάκη, Στέγη, 13-22/10 ).
Οι ευρύτερες πολιτικές ανησυχίες δεν θα μπορούσαν να λείπουν από το φετινό ρεπερτόριο. Είναι παρούσες με έργα που προαναγγέλλουν την άνοδο του φασισμού («Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης» του Χόρβατ από τον Νίκο Μαστοράκη στο Τέχνης, από τον Απρίλιο ), μιλούν για τα τραύματα της μεταπολεμικής Γερμανίας (μεταφορά του κινηματογραφικού αριστουργήματος του Φασμπίντερ «Ο γάμος της Μαρίας Μπράουν» από τον Γιώργο Σκεύα στο Κυκλάδων, από 15/11 ) ή για την εξουσία των ΜΜΕ («Η χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ» του Χάινριχ Μπελ από τον Φώτη Μακρή στο Studio Μαυρομιχάλη, από 14/10 ). Ακόμη και μέσα από έργα του Διαφωτισμού, όπως το διήγημα του Βολταίρου «Καντίντ ή Η αισιοδοξία», που διασκευάζει ο Θωμάς Μοσχόπουλος (Πόρτα, από 8/12 ).
Ψηλά στις προτιμήσεις κοινού και καλλιτεχνών φαίνεται πως παραμένει το αμερικάνικο δράμα. Εκτός από τις επαναλήψεις, δύο έργα του Άρθουρ Μίλερ θα δουν τα φώτα της σκηνής: το «Τίμημα», σε σκηνοθεσία Ιωάννας Μιχαλακοπούλου, με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο στον κεντρικό ρόλο (Ιλίσια, από 7/10 ), και το «Ψηλά από τη γέφυρα», σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, με τον Γιώργο Κιμούλη στην πρώτη του εμφάνιση στο Εθνικό Θέατρο (από 15/2 ). Σε μια απροσδόκητη για το ύφος του επιλογή, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός θα αναμετρηθεί με τον Τενεσί Ουίλιαμς και το «Λεωφορείον ο Πόθος» (Δημοτικό Πειραιά, από 6/2 ), ενώ τη «Λυσσασμένη γάτα» του ίδιου συγγραφέα θα σκηνοθετήσει ο νέος σκηνοθέτης Νικορέστης Χανιωτάκης (Θησείον, από 18/10 ). Το έργο «Fool for love» του πρόσφατα χαμένου Σαμ Σέπαρντ, που συνέχισε με το δικό του τρόπο την αμερικανική δραματουργία του ποιητικού ρεαλισμού και των περιθωριακών ηρώων, θα σκηνοθετήσει ο Γιώργος Οικονόμου (Άλμα, από 20/10 ).
Δεν είναι όμως μόνο τα κλασικά και δοκιμασμένα κείμενα, που διαμορφώνουν το προφίλ της νέας σεζόν. Δυναμική είναι και η παρουσία σύγχρονων έργων, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο Κόνορ ΜακΦέρσον, ο νεότερος συνεχιστής της μεγάλης ιρλανδικής παράδοσης, η οποία έχει γεννήσει έργα τόσο «ιρλανδικά» ώστε να καθίστανται πανανθρώπινα, έχει την τιμητική του. Δύο έργα του, στο μεταίχμιο δράματος και κωμωδίας, με υποδόριο χιούμορ και υπαρξιακές προεκτάσεις, θα δούμε φέτος σε πανελλήνια πρώτη: τον «Φάρο» υπό την καθοδήγηση του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη (Αθηνών, από 7/10 ), και το «The night alive» από την Ελένη Σκότη (Επί Κολωνώ, από τον Ιανουάριο ). Επιπλέον, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, γιορτάζοντας τα εικοσάχρονα του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, σκηνοθετεί το άπαιχτο στην Ελλάδα «Heisenberg» του Βρετανού Σάιμον Στίβενς, για την… κβαντομηχανική των ανθρώπινων σχέσεων (από 3/11 ). Αν και όχι άπαιχτο στην Ελλάδα, σημαντικό κοινωνικό δράμα είναι και το «Μαυροπούλι» του Ντέιβιντ Χάροουερ, που θα δούμε απο τον Γιώργο Κιμούλη (Άλμα, από 18/10 ).
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η παρουσία του ελληνικού ρεπερτορίου. Η βεντάλια των φετινών παραγωγών ανοίγει από τον στυλοβάτη του νεοελληνικού θεάτρου Ιάκωβο Καμπανέλλη («Ο δρόμος περνά από μέσα», από τον Κώστα Καζάκο στο Καρέζη, από 20/10 ) και φτάνει στους εκπροσώπους της νέας ελληνικής γραφής (έργα του Τσιμάρα Τζανάτου και της Νίνας Ράπη ανεβαίνουν στο Αργώ ). Ισχυρή είναι η παρουσία της δραματουργίας της πρώτης μετακαμπανελλικής σοδειάς: το έργο των Κεχαΐδη – Χαβιαρά, που πρωτοανέβασε με απαράμιλλο τρόπο ο Λευτέρης Βογιατζής, το «Με δύναμη από την Κηφισιά», σκηνοθετεί –άλλη μία απροσδόκητη συνάντηση!– ο Δημήτρης Καραντζάς (Θέατρο του Νέου Κόσμου, από 5/10 ), το «Προς Ελευσίνα» του Παύλου Μάτεσι η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη (Τέχνης, από 20/11 ), το «Προξενιό της Αντιγόνης» του Βασίλη Ζιώγα η ομάδα Grasshopper (Νέου Κόσμου, από 2/3 ).
Ανεβαίνουν επίσης έργα των νεότερων Βασίλη Κατσικονούρη («Το μπουφάν της Χάρλεϋ», Αλκμήνη, από 9/10 ) και Σάκη Σερέφα («Έξω χιονίζει», Επί Κολωνώ, από 16/12 ) και προαναγγέλλονται κάποια καινούργια, εμπνευσμένα από τη μεγάλη δεξαμενή της υπάρχουσας δραματουργίας: «Οίκος Μακ-Μπεθ» του Παναγιώτη Μέντη, κατά παραγγελία για το Θέατρο Τέχνης (Κ. Καπελώνης, από 16/10 ), «Ο πατέρας του Άμλετ», πρώτη δραματουργική απόπειρα του στιχουργού Μάνου Ελευθερίου (Θ. Γκόνης, Θησείον, από 23/10 ), «Ρομπ/Rob» του «οσκαρικού» σεναριογράφου Ευθύμη Φιλίππου (Δ. Καραντζάς, Στέγη, από 17/1 ). Νέα έργα, βέβαια, γράφονται και παίζονται παντού, από το Εθνικό και τις «εμπορικές» πιάτσες μέχρι τις off και τις off off σκηνές της πόλης, ενώ αναλόγια και φεστιβάλ αφιερώνονται αποκλειστικά σε αυτά.
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε την ελληνική λογοτεχνία, δείγμα μιας γενικότερης τάσης για λογοτεχνία στο θέατρο, μπορούμε να μιλάμε για επικράτηση του ελληνικού λόγου στο φετινό ρεπερτόριο. Πέρυσι το πρώτο μέρος των «Ακυβέρνητων πολιτειών» του Τσίρκα σηματοδότησε τη συνεργασία Εθνικού και Θεάτρου Τέχνης και φέτος ήρθε η σειρά του δεύτερου και του τρίτου μέρους της τριλογίας που σημάδεψε τη μεσοπολεμική λογοτεχνία: «Αριάγνη» (από 15/11 ) και «Νυχτερίδα» (από 31/1 ), σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη και Άρη Τρουπάκη αντίστοιχα.
Στο Θέατρο Πορεία, ενώ η «Μεγάλη Χίμαιρα» μετράει την τέταρτη σεζόν της (19/9-9/10 ), ο Δημήτρης Τάρλοου σκηνοθετεί το «Ευχαριστημένο», το μυθιστόρημα της Μαρίνας Καραγάτση γύρω από την οικογένεια Καραγάτση (από 22/02 ), και στο Αργώ ο Ένκε Φεζολλάρι το αγαπημένο μυθιστόρημα της Λιλής Ζωγράφου «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (από 31/10 ).
Θα δούμε, βέβαια, και παραστάσεις που βασίζονται σε δημοφιλή είδη του παρελθόντος, όπως το ποιμενικό ειδύλλιο «Η βοσκοπούλα» από τους Elephas Tiliensis (Νέος Κόσμος, από 19/01 ), σε μικρασιάτικα παραμύθια («Ο αληθινός» από τους Vasistas, Πόρτα, από 23/12 ) και σε σημαντικούς ποιητές μας: ο «Μπολιβάρ», το υπερρεαλιστικό ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου, ανεβαίνει με την ιδιαίτερη σκηνική σφραγίδα των Bijoux de Κant (Νέος Κόσμος, από 12/1 ).
Οι βιογραφίες και οι προσωπογραφίες καταλαμβάνουν αξιοσημείωτο χώρο στο φετινό ρεπερτόριο. Μετράμε δεκάδες παραστάσεις που μας βάζουν στη ζωή προσωπικοτήτων από το χώρο των γραμμάτων, της επιστήμης και της τέχνης με τη μορφή μονολόγου ή ολιγοπρόσωπων παραγωγών (Φρίντα Κάλο, Τσάρλι Τσάπλιν, Διονύσιος Σολωμός, Κυρά της Ρω, Μάρκος Βαμβακάρης, Καμίλ Κλοντέλ, Μαρί Κιουρί είναι μερικές από αυτές ), ενώ άλλες προσωπογραφίες αποτελούν βήμα για τη δημιουργία μουσικών υπερθεαμάτων, όπως αυτές για τον «Αλέξη Ζορμπά», τον Γιώργο Ζαμπέτα και τον Στέλιο Καζαντζίδη.
Από τα μεγάλα θεάματα, πάντως, η πιο πολυαναμενόμενη είναι η παράσταση της «Μαντάμ Σουσού». Το δημοφιλές έργο του Ψαθά, που ξεκίνησε ως χρονογράφημα, έγινε θεατρικό έργο κι έφτασε στην τηλεόραση, ανεβαίνει στη σκηνή του Παλλάς, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα (από 11/10 ). Παράλληλα έρχεται να καλύψει ένα κενό: την αισθητά μειωμένη εκπροσώπηση των κωμωδιών.
Φέτος αφορούν κυρίως δοκιμασμένες συνταγές, δηλαδή παραστάσεις που επαναλαμβάνονται («Δείπνο ηλιθίων» από τον Σπ. Παπαδόπουλο, «Το ψέμα» από τον Θ. Αθερίδη, «Ψέμα στο ψέμα» από τον Π. Φιλιππίδη ) ή νέες παραγωγές εγγυημένων έργων, όπως η «Κατάρα της Ίρμα Βεπ» που ανεβαίνει από τον Γ. Κακλέα (Βρετάνια, από τον Οκτώβριο ) και ο «Ράφτης κυριών» του Ζ. Φεϊντό από τον Δ. Μυλωνά (Από Μηχανής, από 30/10 ). Ο Πέτρος Φιλιππίδης όμως αναλαμβάνει να μας συστήσει την άπαιχτη σύγχρονη κωμωδία «Έξυπνα μικρά ψέμματα» του Τζο ντι Πιέτρο («Κάτια Δανδουλάκη», από τέλη Οκτωβρίου ).
Παρούσα είναι και η όλο και πιο ενισχυμένη τάση της stand up comedy: Λάμπρος Φισφής και «Δες το θετικό + Μωρό» (Βέμπο, 6-8/10 ), Σίλας Σεραφείμ με μια δική του εκδοχή της Ιστορίας του ελληνικού έθνους (Μικρό Παλλάς, από 3/11 ) και, σε παρόμοιο ύφος, Δημήτρης Φραγκιόγλου με «100 ρόλους που δεν πρόλαβα να παίξω» («Bios», από 11/10 ).
Και, βέβαια, δεν λείπουν ούτε φέτος τα ξένα υπερθεάματα που θα επισκεφθούν τη χριστουγεννιάτικη Αθήνα. Ο «Καρυοθραύστης» από τον Ρώσο σπουδαίο χορογράφο Γιούρι Γκριγκαρόβιτς υπόσχεται μια φαντασμαγορική παραγωγή με εντυπωσιακά εφέ (Μέγαρο Μουσικής, 20-30/12 ) και οι Pilobolus, η αμερικάνικη χοροθεατρική ομάδα που δημιουργεί παραστάσεις μαγευτικής εικονοποιίας, έρχονται με το πολυταξιδεμένο «Shadowland» για να μας αφηγηθούν μέσω της κίνησης, της χρήσης πολυμέσων, του φωτός και της σκιάς μια απολαυστική φανταστική περιπέτεια (Μέγαρο, 13-17/12 ).
Πηγή : Αθηνόραμα
