Ο ναός του Ασκληπιού βρίσκεται στο NΔ άκρο του άνδηρου του ιερού, θεμελιωμένος σε τεχνητό άνδηρο. Είναι προσανατολισμένος ανατολικά και οι τοίχοι του σηκού είναι χτισμένοι με πήλινες πλίνθους και επενδυμένοι με άσπρο μάρμαρο, σώζονται δε σε ύψος 3,40 μ. Mε όμοιες μαρμάρινες πλάκες κοσμείται το κεντρικό τμήμα του δαπέδου, ενώ το υπόλοιπο είναι ψηφιδωτό. Στο εσωτερικό σώζονται δύο από τους κίονες του Ναού (ύψους: 4,70 μ.) και βάσεις λατρευτικών αγαλμάτων.
Ο ναός κτίστηκε στους πρώτους αιώνες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (1ος-2ος αιώνας μ.X.). Mε την επικράτηση του Χριστιανισμού ο ναός (και το Ιερό) εγκαταλείφθηκαν και σιγά-σιγά καταστράφηκαν. Αρχιτεκτονικά μέλη του ναού χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή της βασιλικής. Tο 1586 ο Onοrio Belli σχεδίασε την κάτοψη του Ασκληπιείου από την οποία σήμερα σώζονται ελάχιστα τα περιγράμματα και δύο κίονες. O ναός του Ασκληπιού ανασκάφτηκε, όπως και ο υπόλοιπος χώρος του ιερού από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή κατά τα έτη 1900, 1910 και 1912-1913. Oι κίονες του ναού αναστηλώθηκαν ήδη κατά την περίοδο των ανασκαφών.
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΌΧΙ
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Tο Πολεμικό Μουσείο Χανίων στο Στρατόπεδο Τζαμπανάκη, βρίσκεται στην συμβολή των οδών Ι. Σφακιανάκη και Τζανακάκη δίπλα στο Δημοτικό Κήπο. Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται ήταν Ιταλικός Στρατώνας και oικοδομήθηκε το 1870 σε σχέδια του Ιταλού Αρχιτέκτονα Μαγκούζο.
Το Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, στα πλαίσια της εκπλήρωσης της αποστολής του και σε συνεργασία με τοπικούς φορείς στην πόλη των Χανίων, ίδρυσε παράρτημα, το οποίο εγκαινιάστηκε τον Ιούλιο του 1995.
Η αποστολή του Μουσείου είναι η συγκέντρωση, διαφύλαξη, συντήρηση και έκθεση πολεμικών και άλλων κειμηλίων της περιόδου κυρίως από το 1821 έως το 1940, που αφορούν στη συμβολή των Κρητών στον Μακεδονικό και τον Βορειοηπειρωτικό Αγώνα (1903 – 1922), στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 – 13), στην Μικρασιατική Εκστρατεία (1919 – 1922), στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Μάχη της Κρήτης και την Εθνική Αντίσταση κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής (1941 – 45).
Το κτήριο καθώς και το στρατόπεδο Ζομπανάκη, έκτασης 2,646 τ.μ., ανήκει στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, η οποία με την υπ’αριθμ.22/25-9-91 απόφαση την παρεχώρησε στο Πολεμικό Μουσείο για την στέγαση του Πολεμικού Μουσείου Χανίων. Το παράρτημα Χανίων υπάγεται επομένως διοικητικά στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών και στη συνέχεια στο Γ.Ε.ΕΘ.Α. και διοικείται από 6/μελές Διοικητικό Συμβούλιο.
Τηλέφωνο: 28210 44156
Περιοχή: Στρατώνας Τζομπανάκη
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Tα Γουρνιά -με άγνωστη την αρχαία ονομασία- είναι το χαρακτηριστικότερο ανασκαμμένο παράδειγμα ενός μεσαίου μεγέθους οικισμού της εποχής της μινωικής ακμής (Υστερομινωική Ι περίοδος : 1550-1450 π.Χ.) και διατηρείται καλά, γι΄αυτό τον ονόμασαν “Πομπηία της μινωικής Κρήτης”. Είναι κτισμένος σε χαμηλό λόφο, πολύ κοντά στη θάλασσα, στον Ισθμό της Ιεράπετρας.
Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην Πρωτομινωική ΙΙΙ περίοδο (2300 π.Χ.). Σώζονται απομεινάρια της Μεσομινωικής περιόδου (2000-1600 π.Χ.), ενώ στο τέλος της κτίσθηκε το ανάκτορο, το οποίο καταστράφηκε μαζί με την πόλη γύρω του το 1450 π.Χ., την ίδια εποχή που συνέβη το ίδιο στα άλλα μινωικά κέντρα. Πενήντα χρόνια αργότερα υπήρξε μία περίοδος “ανακατάληψης” του χώρου. Ο οικισμός εγκαταλείπεται οριστικά γύρω στα 1200 π.Χ.
Tα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του αρχαιολογικού χώρου των Γουρνιών είναι τα ακόλουθα:
Η ατείχιστη πόλη απλωνόταν στις πλαγιές χαμηλού λόφου. Δύο περιφερειακοί πλακόστρωτοι δρόμοι που τέμνονται από καθέτους προς αυτούς, συχνά κλιμακωτοί, συνδεδεμένοι όλοι με αποχετευτικό δίκτυο, ορίζουν οικοδομικά τετράγωνα, επτά από τα οποία έχουν ήδη ανασκαφεί. Οι διώροφες οικίες (οι μεγαλύτερες διαστάσεων 5Χ5μ.), έχουν κοινούς εξωτερικούς τοίχους. Σήμερα σώζονται οι αποθηκευτικοί και εργαστηριακοί χώροι του ισογείου και τα υπόγεια, που ήταν προσπελάσιμα με ξύλινες σκάλες από πάνω. Ο πρώτος όροφος, όπου βρίσκεται και η κυρίως κατοικία, προσεγγίζεται με κλίμακα κατ’ ευθείαν από το δρόμο. Οι τοίχοι του κατώτερου τμήματος είναι λιθόκτιστοι, ενώ ο όροφος ήταν κατασκευασμένος από ωμές πλίνθους.
Τα Γουρνιά δίνουν την εικόνα της καθημερινής ζωής των Μινωιτών που ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, την αγγειοπλαστική και την υφαντουργία, αφού αποκαλύφθηκαν διάφορα εργαλεία (σμίλες, αγκίστρια, σφυριά κλπ.) που το επιβεβαιώνουν. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως και άλλα πολυτελέστερα αγγεία (όπως ρυτά και τελετουργικά αγγεία).
Το ανάκτορο -έδρα τοπικού άρχοντα- βρίσκεται στην κορυφή του λόφου, δυτικά ορθογώνιας αυλής από την οποία έχουν είσοδο αρκετές ιδιωτικές κατοικίες. Αποτελούσε το κέντρο, ίσως και την αγορά του οικισμού. Μία σειρά βαθμίδων σε σχήμα Γ ακουμπά στη νότια πλευρά του ανακτόρου, που βλέπει στην αυλή. Σ΄αυτές φαίνεται ότι κάθονταν οι θεατές και παρακολουθούσαν δρώμενα που είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. Πρόκειται δηλαδή για έναν υποτυπώδη “θεατρικό χώρο”. Πίσω από την κλίμακα υπάρχει μικρό δωμάτιο, του οποίου το πάτωμα καλύπτεται από ένα λίθο με οπές, που ερμηνεύθηκε ως πλατφόρμα για τη θυσία ταύρου, ενώ δίπλα βρίσκεται «κέρνος» -μικρός λίθος με εσοχές- για προσφορές στις θεότητες. Η δυτική πλευρά του ανακτόρου που έβλεπε σε μια μικρή πλακόστρωτη δυτική αυλή, είχε μνημειώδη όψη με διακοσμητικές εσοχές και εξοχές, θύρα στο κέντρο και παράθυρα που δεν σώζονται πια.
Το εσωτερικό του ανακτόρου δεν διατηρείται καλά, διέθετε όμως διάφορους επίσημους χώρους καθώς και αποθήκες επάνω από τις οποίες θα υπήρχαν μεγάλα δωμάτια. Η κεντρική αίθουσα του ανακτόρου διαχωριζόταν από την κεντρική αυλή με κιονοστοιχία στρογγυλών ξύλινων κιόνων εναλλάξ με τετράγωνες λίθινες παραστάδες. Βόρεια του ανακτόρου και ανεξάρτητα από αυτό υπάρχει ένα μικρό δημόσιο ιερό αφιερωμένο στη μινωική θεά των όφεων, προσιτό από ένα αδιέξοδο δρόμο. Είναι τετράγωνο (3 x 4 μ.) δωμάτιο, με θρανίο στη νότια πλευρά για την τοποθέτηση των λατρευτικών αντικειμένων, μερικά από τα οποία αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές: πήλινα ειδώλια θεάς με υψωμένα χέρια, τριποδικός βωμός, σωλήνες φιδιών.
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΝΑΙ
Περιοχή: Παχειά Άμμος, Τ.Κ. 72200, Ιεράπετρα
Fax: +3028410 22462
Email: kdepka@culture.gr
Τηλέφωνο: +3028410 22462, +3028410 24943, +3028410 22382
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Πρόκειται για το νησί Λεύκη που αναφέρει ο Πλίνιος. Ειδικότερη αναφορά υπάρχει στην επιγραφή της “Διαιτησίας των Μαγνήτων”, εντοιχισμένη στην πρόσοψη του καθολικού της Μονής Τοπλού, που αφορά στις οριακές προστριβές Ιτάνου-Ιεράπυτνας.
Επειδή η Λεύκη ήταν σημαντικός σταθμός αλιείας σπόγγων και κυρίως επεξεργασίας της πορφύρας (κοχύλια από τα οποία έπαιρναν τη γνωστή πολύτιμη και πανάκριβη βαθυκόκκινη κυρίως βαφή) και επειδή ακόμη η θέση της ήταν στρατηγικής σημασίας, κυρίως όσον αφορά στα προσορμιζόμενα στις νοτιοανατολικές ακτές πλοία, υπήρξε μήλο της έριδος μεταξύ των δύο πόλεων και τελικά δικαιώθηκε η ΄Ιτανος.
H κατοίκηση στο νησί ήταν συνεχής από τους Πρωτομινωικούς χρόνους (3000-2200 π.Χ.) έως τους Παλαιοχριστιανικούς και ερημώθηκε τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Οι ελάχιστες παρεμβάσεις (με καλλιέργειες κυρίως και κτηνοτροφία) παρέχουν τη δυνατότητα διατήρησης των αρχαιοτήτων διότι το νησί έμεινε ακατοίκητο, παρά την κάλυψη με άμμο του μεγαλύτερου τμήματος της επιφάνειάς του.
Στη βορειοανατολική άκρη του Κουφονησιού, απέναντι από το νησάκι Μάρμαρα και σε μικρή απόσταση από την παραλία, οι ανασκαφές έφεραν στο φως ένα καλά διατηρημένο λίθινο θέατρο, του οποίου το κοίλο περιλάμβανε δώδεκα σειρές εδωλίων και υπολογίζεται ότι θα χωρούσε περίπου χίλια άτομα. Μέρος του κοίλου και των εδωλίων δεν σώζονται πλέον σήμερα. Η ορχήστρα, σχεδόν ημικυκλική, ήταν επενδυμένη με πήλινες πλάκες. Το σκηνικό οικοδόμημα (διαστάσεων 20Χ19μ.) έχει καταστραφεί στο δυτικό του μέρος, σώζονται όμως το ανατολικό, το παρασκήνιο, το λογείο το υποσκήνιο καθώς και η ανατολική πάροδος που κάποτε ήταν στεγασμένη με θόλο. Φαίνεται πως ο φανατισμός κάποιων Χριστιανών του 4ου μ.Χ. αιώνα ώθησε στην άγρια λεηλάτηση και καταστροφή του θεάτρου.
Το δεύτερο σημαντικό οικοδόμημα του οικισμού του νησιού ήταν το κτήριο των Δημοσίων Λουτρών (Balineae), το οποίο ήταν σε χρήση από τον 1ο έως και τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Το λουτρικό αυτό συγκρότημα, χαρακτηριστικό της ρωμαϊκής πολεοδομίας, περιλαμβάνει όλους τους χώρους, οι οποίοι σύμφωνα με το τυπικό των λουτρών ήταν σε χρήση σε ένα τέτοιο κτήριο: γύρω από κήπο (για ξεκούραση των πελατών και επισκεπτών) εκτείνονται τα δωμάτια όπως το κεντρικό λεβητοστάσιο -του οποίου οι τοίχοι σώζονται σε ύψος 4 μέτρων- δύο υπόκαυστα, λουτρώνες για εφίδρωση και αποδυτήρια.
Ο οικισμός εκτείνεται στα νοτιοανατολικά του θεατρικού χώρου. Χαρακτηριστικό είναι ένα σπίτι-έπαυλη, του οποίου σώζονται οκτώ δωμάτια, με επιβλητικό πρόπυλο, μαγειρεία, οικιακό εργαστήριο για κατεργασία πορφύρας. Διαθέτει ακόμη δύο δωμάτια με πάτωμα στρωμένο με άσπρες και μαύρες ψηφίδες που σχηματίζουν γεωμετρικά σχέδια. Στο νότιο μέρος του νησιού υπάρχει ο ναός, διαστάσεων 18Χ15,70μ., του οποίου σώζεται το κρηπίδωμα με κεντρική είσοδο από την ανατολική στενή πλευρά και δεύτερη είσοδο, κλιμακωτή, στη βόρεια. Ο ναός έχει στο μεγαλύτερο μέρος καταστραφεί εξαιτίας της χρήσης των λίθων του για την οικοδόμηση του γειτονικού κτηρίου του φάρου. Δίπλα στη βορειοδυτική γωνία του ναού βρέθηκαν τα δύο μεγάλα κομμάτια από το κολοσσιαίο λατρευτικό άγαλμά του (που θα ξεπερνούσε τα 2,5μ.) και παρίστανε καθιστή σε θρόνο θεότητα.
Εντυπωσιακή είναι η σειρά μεγάλων θολωτών δεξαμενών που με κτιστούς αγωγούς διοχέτευαν νερό από πηγές. Στη δυτική ακτή, σπήλαια έχουν χρησιμοποιηθεί ως ξωκλήσια με χαράγματα που παριστάνουν αγίους και επιγραφές λατινικές (ένα απ΄αυτά σώζει χρονολογία 1638).
Πρώτος ο ΄Αγγλος ναύαρχος Th. Spratt στα μέσα του περασμένου αιώνα επισκέφθηκε το νησί και περιέγραψε λεπτομερώς ερείπια, των οποίων διαπίστωσε την ύπαρξη: ναό στα νότια με τεμάχια από μαρμάρινο άγαλμα, οικισμό στα βόρεια του νησιού και δεξαμενές νερού στο κέντρο του.
Το 1903 οι ΄Αγγλοι αρχαιολόγοι R. C. Bosanquet και ο Ct. Curelly έκαναν αυτοψία για να διαπιστώσουν όσα ανάφερε ο Spratt, ενώ στα 1971 ο Α. Leonard (Junior) έκανε μια προσεκτικότερη επιφανειακή έρευνα. Το 1976 άρχισε συστηματική ανασκαφή από τον Ν. Παπαδάκη της ΚΔ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων που συνεχίζεται ως σήμερα.
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΝΑΙ
Περιοχή: Λεύκη
Email: kdepka@culture.gr
Τηλέφωνο: +3028410 22462, +3028410 25115
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
O οικισμός της Βασιλικής, ένας από τους πρώτους μινωικούς οικισμούς με πολεοδομική οργάνωση, καταλαμβάνει τις πλαγιές και την κορυφή χαμηλού λόφου που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βασιλική, πολύ κοντά στον μινωικό οικισμό των Γουρνιών.
Ξεκινά την ύπαρξή του στην Πρωτομινωική ΙΙ εποχή (2600-2300 π.Χ.) και οφείλει την ακμή του όχι μόνο στη σημαντική του θέση, απ΄όπου γίνεται η διέλευση του Ισθμού της Ιεράπετρας, αλλά και στην εύφορη πεδιάδα της περιοχής. Το κεντρικό κτήριο του οικισμού καταστράφηκε από φωτιά γύρω στο 2300 π.Χ. Υπήρξε όμως μεταγενέστερα ανακατάληψη του λόφου, έχουν μάλιστα αποκαλυφθεί ένα Μεσομινωικό κτήριο (2200-1900 π.Χ.) καθώς και ίχνη κατοίκησης κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους.
Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του μινωικού οικισμού της Βασιλικής είναι τα ακόλουθα:
Το επονομαζόμενο “σπίτι του Λόφου”. Είναι ένα πολύ μεγάλο οικοδόμημα, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί πρόδρομος, σε μικρή βέβαια κλίμακα, των μεταγενέστερων μινωικών ανακτόρων.Ο προσανατολισμός των τεσσάρων γωνιών του στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα δείχνει επιρροές από την αρχιτεκτονική της Ανατολής. Τα δωμάτια του οικοδομήματος αυτού είναι ορθογώνια, ενοποιούμενα με επιμήκεις διαδρόμους. Η νότια πτέρυγα είναι η μεγαλύτερη. Μερικά από τα επιμήκη δωμάτια μπορούν να ταυτισθούν με αποθήκες, άλλα είναι προσωπικά ενδιαιτήματα, ενώ υπάρχει και μια πλακόστρωτη αυλή με φωταγωγό ή λαξευμένο στο βράχο αγωγό. Η εσωτερική επιφάνεια των δωματίων ήταν επενδυμένη με κονίαμα κόκκινο, ενώ οι τοίχοι ενδυναμώνονταν με δοκάρια ξύλινα, παράλληλα προς αυτούς. Στο ισόγειο οι τοίχοι είναι δομημένοι με μικρές πέτρες και συνδετικό υλικό πηλό ανακατωμένο με άχυρο, ενώ ο όροφος ήταν κατασκευασμένος από πλίνθους.
Το σπίτι Α της Μεσομινωικής εποχής, στη συμβολή δύο δρόμων με στενή θύρα από τον κλιμακωτό δρόμο, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα των σπιτιών της μινωικής εποχής, στα οποία τα δωμάτια προσετίθεντο ανάλογα με τις ανάγκες. Παρόλα αυτά υπήρχε μια κανονικότητα στην κατασκευή τους. Ο οικισμός φαίνεται να είχε τέσσερις κύριες οικοδομικές φάσεις, σε κάθε μία από τις οποίες υπάρχουν ίχνη σπιτιών της αντίστοιχης περιόδου. Ειδικά στην Μεσομινωική εποχή, σπίτια θα πρέπει να καταλάμβαναν όλη την ανατολική πλευρά του λόφου.
Τις πρώτες ανασκαφικές έρευνες έκαναν Αμερικανοί αρχαιολόγοι, η H. Boyd πρώτα και ο R.B. Seager λίγο αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1900. Στα 1970 άρχισαν συστηματικές ανασκαφές από τον Α. Ζώη για λογαριασμό της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Καθαρίστηκε και ερευνήθηκε στρωματογραφικά η παλαιότερη ανασκαφή. Οι ανασκαφικές έρευνες συνεχίζονται ως και σήμερα.
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΌΧΙ
Περιοχή: Βασιλική, Τ.Κ. 72200
Fax: +3028410 22462
Email: kdepka@culture.gr
Τηλέφωνο: +3028410 22462, +3028410 25115, +3028410 24943, +3028410 22382
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνης που ιδρύθηκε το 1887 από το φιλεκπαιδευτικό σύλλογο Ρεθύμνης, στεγάζεται σήμερα στο πενταγωνικό οχυρό μπροστά ακριβώς από την κεντρική/ανατολική πύλη της Φορτέτζας. Το κτήριο είναι ένα από τα αμυντικά έργα των Τούρκων που το τοποθέτησαν εκεί με σκοπό την αμυντική κάλυψη της κεντρικής εισόδου του φρουρίου. Στην έκθεση του μουσείου όπου τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι τοποθετημένα κατά αρχαιολογική σειρά, περιλαμβάνονται οι παρακάτω συλλογές: Υστερονεολιθικά και πρωτομινωικά ευρήματα, κυρίως αγγεία, εργαλεία και ειδώλια από τα σπήλαια Γερανίου και Μελιδονίου.
Αντικείμενα μεσομινωικής εποχής από τους αρχαιολογικούς χώρους Μοναστηρακίου, Αποδούλου και Βρύσινα. Εντυπωσιακά στο σύνολο αυτό είναι το σύνολο των σφραγισμάτων από το Μοναστηράκι καθώς και το ομοίωμα οικίσκου από τον ίδιο χώρο. Ευρήματα υστερομινωικής εποχής κυρίως από το νεκροταφείο των Αρμένων αλλά και από άλλες περιοχές όπως Μασταμπά, Σταυρωμένο, Παγκαλοχώρι, Σύβριτος.
Στα αντικείμενα περιλαμβάνονται χάλκινα εργαλεία και όπλα, ένα εντυπωσιακό οδοντόφρακτο κράνος, πλούσια κεραμική, κοσμήματα και σφραγιδόλιθοι. Επίσης πήλινα ειδώλια ανάμεσα στα οποία η περίφημη θεά με υψωμένα χέρια από το Παγκαλοχώρι. Εντυπωσιακές είναι και οι πήλινες λάρνακες με το φυτικό και γεωμετρικό διάκοσμο που προέρχονται κυρίως από το νεκροταφείο των Αρμένων. Ευρήματα γεωμετρικών – αρχαϊκών χρόνων κυρίως από τους αρχαιολογικούς χώρους Αξού και Ελεύθερνας.
- Αντικείμενα κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής κυρίως από τις περιοχές Σταυρωμένου και Αργυρούπολης. Στο σύνολο αυτό ξεχωρίζουν οι ρωμαϊκοι λύχνοι με παραστάσεις, τα χρυσά κοσμήματα από την περιοχή Σταυρωμένου και τα υάλινα αγγεία ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής.
- Συλλογή νομισμάτων.
- Ειδώλια από το Μελιδόνι και την Αξό και άγνωστης προέλευσης αγγεία κλασικής και ελληνιστικής εποχής.
- Επιγραφές από την περιοχή της Ελεύθερνας και συλλογή γλυπτών από τις περιοχές Σταυρωμένου, Ελεύθερνας, Αργυρούπολης.
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΝΑΙ
Περιοχή: Τέρμα Χειμάρας, μπροστά από την κύρια, ανατολική, πύλη της Φορτέτζας
Τηλέφωνο: +3028310 54668
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Τριάντα (30) χλμ. ανατολικά της Ιεράπετρας και τριαντατρία (33) νότια της Σητείας, πάνω στο νότιο οδικό άξονα Σητείας-Ιεράπετρας, βρίσκεται ο Μακρύ Γιαλός στο Λυβικό πέλαγος. Το όνομα του προέρχεται από την μεγάλη αμμώδη παραλία που υπάρχει εκεί.
Ήδη από την Προϊστορική Εποχή κατοικήθηκε η περιοχή αφήνοντας σημαντικά λείψανα του παρελθόντος. Ένα από αυτά είναι τα θεμέλια μιας ρωμαϊκής έπαυλης, η οποία αποκαλύφθηκε στην θέση Κατωβίγλι, δίπλα από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Οι συστηματικές ανασκαφές απέδειξαν την ύπαρξη μεγάλης εγκατάστασης (έπαυλη) που χρονολογείται από τον 1ο π.Χ. ως τον 3o αι. μ.Χ.
Εκτός των δωματίων και αποθηκευτικών χώρων, η έπαυλη διέθετε λουτρικό συγκρότημα με υπαίθρια δεξαμενή. Η διάταξη των χώρων δεν είναι απλή και συνθέτει ένα σύνολο που καταλαμβάνει προς το παρόν έκταση 1,5 στρεμμάτων, η έρευνα του οποίου δεν επιτρέπει ακόμη ασφαλή συμπεράσματα. Τα δωμάτια βρίσκονται γύρω από μια υπαίθρια αυλή, ενώ οι είσοδοι διαθέτουν μεγάλα πώρινα κατώφλια. Διάδρομοι και αυλές λειτουργούν ως κεντρικοί άξονες γύρω από τους οποίους εκτείνονται τα δωμάτια και οι βοηθητικοί χώροι. Ένα μεγάλο δωμάτιο με πολυτελές δάπεδο χρησίμευε ως αίθουσα υποδοχής. Η είσοδος της έπαυλης είχε ψηφιδωτό δάπεδο με γεωμετρικό και φυτικό διάκοσμο. Τα δάπεδα και οι τοίχοι των κυρίως δωματίων είναι επενδυμένα με μαρμάρινες πλάκες. Ταφικό δωμάτιο με κτιστό τον χώρο της κύριας ταφής, φούρνος με αψιδωτό άνοιγμα και χαρακτηριστική ύπαρξη στάκτης, αποτελούν χώρους εκτός των κυρίων δωματίων.
Στο νοτιοανατολικό τμήμα της έπαυλης ήταν το λουτρικό συγκρότημα, το γνωστό βαλανείο, με το χαρακτηριστικό υπόκαυστο και την πεταλόσχημη πισίνα, διαστάσεων 3,90 x 3,15 μ., που το δάπεδό της και τα σκαλοπάτια της ήταν επενδυμένα με μάρμαρο. Πρόκειται για τμήμα ενός εντυπωσιακού λουτρικού συγκροτήματος (βαλανείου) που κάλυπτε ένα μεγάλο μέρος της έπαυλης. Το νερό διοχετευόταν από τις δεξαμενές στο βαλανείο με ένα σύστημα κτιστών και σωληνωτών αγωγών. Ένα μεγάλο ψηφιδωτό με γεωμετρικές παραστάσεις βρέθηκε στον υπαίθριο χώρο δίπλα στην πισίνα. Ανάμεσα στους διάφορους χώρους του βαλανείου εντοπίστηκε ένα δωμάτιο με ταφική χρήση και μια ταφή.
Εντύπωση προκάλεσε ωστόσο η ανυπαρξία σχεδόν κινητών ευρημάτων ή αρχιτεκτονικών μελών μέσα στα εντυπωσιακά αυτά αρχιτεκτονικά ερείπια. Μια συστηματική σύληση του χώρου ίσως και από πειρατές των βυζαντινών χρόνων μαζί με πρόσφατες αρπαγές συνάδουν σε μια τέτοια υπόθεση.
Οι ανασκαφές στο χώρο της ρωμαϊκής έπαυλης ξεκίνησαν το 1977 με υπεύθυνο τον αρχαιολόγο Ν. Παπαδάκη. Στον περιβάλλοντα χώρο της έπαυλης, η οποία βρίσκεται σε μικρή χερσόνησο, έχουν ανασκαφεί τάφοι ρωμαϊκής περιόδου. Ήδη ο Pendlebury (BSA XXXIII p. 100) είχε σημειώσει την ύπαρξη ρωμαικού συνοικισμού. Το 1937 από την ίδια περιοχή περισυνελέγη επιτύμβια ενεπίγραφη στήλη του 4ου μ.Χ. αι.
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΌΧΙ
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Tο Μουσείο δημιουργήθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα κάτω μάλιστα υπό τουρκική κατοχή. Άλλαζε συχνά αναγκαστικά στέγη. Σήμερα στεγάζεται στην Εμπορική Οθωμανική Σχολή, το κτίριο της οποίας έχει κηρυχθεί διατηρητέο και έχει παραχωρηθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού από τον Δήμο Ιεράπετρας.
Στις συλλογές περιλαμβάνονται:
Μινωική τέχνη: γραπτές μινωικές σαρκοφάγοι, λυχνάρια, υστερομινωικά ΙΙΙ αγγεία (1400-1200 π.Χ.), κυρίως ψευδόστομοι αμφορείς και κρατήρες. Γεωμετρική τέχνη (ειδώλια, αγγεία), 9ος-8ος αιώνας π.Χ. Αρχαϊκή τέχνη (κυρίως ειδώλια και ανάγλυφα πλακίδια). Τέλη 7ου-6ου αιώνα π.Χ. Κλασική και Ελληνιστική Τέχνη (αγγεία και ειδώλια), 5ος-1ος αιώνας π.Χ. Ελληνορωμαϊκή τέχνη (αγγεία και ειδώλια). Τέλη 1ου π.Χ. – 4ου μ.Χ. αιώνα. Γλυπτά και αγάλματα ρωμαϊκών χρόνων. Επιγραφές επιτύμβιες και αναθηματικές, ελληνορωμαϊκών χρόνων.
Aπό τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι:
Πήλινη σαρκοφάγος. Προέρχεται από λαξευτό πεταλοειδή τάφο του 1450-1400 π.Χ. από την περιοχή Επισκοπής Ιεράπετρας. Είναι κιβωτιόσχημη, με σαμαρόσχημο κάλυμμα, που στη μία απόληξη της κορυφής έχει βουκράνιο και στην άλλη ανθρωπόμορφο ειδώλιο. Οι παραστάσεις που καλύπτουν όλες τις επιφάνειες διακοσμούνται με σκηνές, σε πλαίσια, από την καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο.
Λίθινη στήλη από την Ιεράπυτνα (σημερινή Ιεράπετρα), ρωμαϊκών χρόνων, από μαύρο τιτανόλιθο . Σώζεται το μεγαλύτερο τμήμα της, αποτελούμενο από τέσσερα κομμάτια όπου τα τρία συνανήκουν. Είναι αμφίγραφη. Στη μια όψη αναγράφεται το κείμενο της Συνθήκης της Ιεράπυτνας με τον βασιλέα της Μακεδονίας Αντίγονο. Στην άλλη όψη υπάρχει το κείμενο ισοπολιτείας με τους Αρκάδες.
Τιμητική επιγραφή, η οποία στήθηκε για να θυμίζει την τιμή που έκανε η πόλη της Ιεράπυτνας στον Τίτο Κλαύδιο Αρισταγόρα να τον ονομάσει προστάτη και έκδικο, δηλαδή προστάτη των συμφερόντων του Δήμου, γιατί επισκεύασε με δικά του χρήματα το κατεστραμμένο κτήριο των Δημόσιων Αρχείων.
Αμφορέας, από τη συνοικία Μανωλιανά Ιεράπετρας, 4ος π.Χ. αιώνας. Η διατήρησή του είναι πολύ καλή. Εκτός από την ανθεμωτή διακόσμηση στους ώμους, φέρει στις δύο πλευρές της κοιλιάς ενδιαφέρουσα ερυθρόμορφη διακόσμηση: στη μία εικονίζεται προετοιμασία του πολεμιστή με τη βοήθεια γυναικείας μορφής και την παρουσία γεροντικής, ίσως παιδαγωγού και στην άλλη, δύο ανδρικές μορφές προχωρούν προς μία τρίτη.
Πήλινο πλαστικό αγγείο. Το αγγείο έχει σχηματισθεί από την κωμική παράσταση γέρου που κάθεται στα πόδια του. Η κεφαλή δυσανάλογα μεγάλη, με μακριά γενειάδα, τεράστια φουσκωτή κοιλιά και κοντά πόδια που με δυσκολία τον στηρίζουν. Το στόμιο του αγγείου βρίσκεται πάνω στο κεφάλι του.
Μήτρα πελέκεως σε δύο κομμάτια, των μινωικών χρόνων, από στεατίτη. Στη λειασμένη επιφάνεια φαίνεται καθαρά η σχεδόν ορθογώνια εκβάθυνση με τις κατάλληλες καμπύλες, ώστε να σχηματίζονται με εξωτερικές πλευρές του πελέκεως που από το σχήμα και τις διαστάσεις του φαίνεται να ήταν πέλεκυς-εργαλείο.
Μαρμάρινο άγαλμα όρθιας γυναικείας μορφής η οποία πατά σε πλίνθο. Προέρχεται από κατάσχεση. Ρωμαϊκών χρόνων. ΄Υψος: 1,57μ. Φοράει ποδήρη χιτώνα και ιμάτιο, το οποίο καλύπτει και την κεφαλή. Στο ένα χέρι κρατάει στάχυ ενώ το άλλο είναι κεκαμμένο. Στην κεφαλή φέρει διάδημα διακοσμημένο με δύο φίδια.
Μαρμάρινο αγαλματίδιο ρωμαϊκών χρόνων, ανδρικής μάλλον μορφής, που πατά σε βάθρο, από τη Βιγλιά Ιεράπετρας, ύψους 0,58μ. Φοράει μακρύ χιτώνα και μανδύα, ενώ σώζονται δύο βόστρυχοι (κοτσίδες) της κόμης. Κρατάει λύρα στο αριστερό χέρι. Μάλλον εικονίζεται ο θεός Απόλλων ως κιθαρωδός στον τύπο του Μουσαγέτη.
Μαρμάρινη κεφαλή ανδρικού αγάλματος, υπερφυσικού μεγέθους, από το χώρο του αρχαίου Θεάτρου στα Βιγλιά Ιεράπετρας, ύψους 0,40μ.. Τα κοντά μαλλιά καταλήγουν στο μέτωπο σε γλωσσίδια. Τα χείλη σαρκώδη, τονισμένα τα τόξα των φρυδιών και τα αυτιά. Ρωμαϊκών χρόνων.
Μαρμάρινο γυναικείο ακέφαλο άγαλμα από το χώρο του αρχαίου Θεάτρου στα Βιγλιά Ιεράπετρας, ύψους 1,38μ. Το άγαλμα πατάει σε συμφυή κυκλική πλίνθο. Η μορφή στηρίζει το βάρος του κορμού στο αριστερό πόδι και κάμπτει ελαφρά το δεξί. Μακρύ ιμάτιο με πτυχές καλύπτει όλο το σώμα και πέφτει διαγώνια στο στήθος. Χαμηλά διακρίνεται ο ποδήρης χιτώνας. Λείπει ο πήχυς του ενός χεριού ενώ το άλλο χέρι έχει σπάσει από τον ώμο. Ρωμαϊκών χρόνων
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΝΑΙ
Τηλέφωνο: +3028420 28721
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Η θαυμάσια θέση, στην οποία βρίσκεται το χωριό του Μακρύ Γιαλού, τριαντατρία (33) νότια της Σητείας και πάνω στο Λυβικό πέλαγος, δεν ήταν δυνατό να αγνοηθεί από τους Μινωίτες, όπου άφησαν σημαντικά ίχνη κατοίκησης.
Πρόκειται για μια μινωική έπαυλη που βρίσκεται στη θέση Πλακάκια του Μακρύ Γιαλού, δυτικά του σημερινού οικισμού, χρονολογείται στην ΥΜ Ιβ περίοδο (1480 – 1425 π.Χ.) και από αρχιτεκτονικής άποψης αποτελεί τη μικρογραφία ενός μινωικού ανακτόρου. Η έπαυλη η οποία βρίσκεται πολύ κοντά σε ένα όρμο, όπου πιθανότατα στη μινωική περίοδο υπήρχε λιμάνι, έλεγχε την αγροτική παραγωγή της παράλιας πεδιάδας αλλά και τις ναυτικές επιχειρήσεις της νότιας ακτής.
Στο μέσο του κτηριακού συγκροτήματος εμφανίζεται η μεγάλη κεντρική αυλή γύρω από την οποία διαμορφώνονται οι υπόλοιποι χώροι με πλακόστρωτα δάπεδα και τοίχους επιστρωμένους με κονίαμα, ενώ υπάρχει και δυτική αυλή. Έχει ισχυρούς εξωτερικούς τοίχους, αυλές, πολλά δωμάτια, κατώφλια, πλακόστρωτα δάπεδα και χώρους που ίσως λατρευόταν το ιερό δένδρο.
Στη βόρεια και βορειοανατολική πλευρά της κεντρικής αυλής υπάρχει πεσσοστοιχία από έξι και πέντε πεσσούς αντίστοιχα, από τους οποίους σώζονται μόνο οι βάσεις και ορίζουν τη θέση ενός κτιστού βωμού που εντοπίστηκε στα βόρεια της αυλής. Η κύρια είσοδος της έπαυλης ήταν προς τα βόρεια, υπήρχε όμως άλλη μια προς τα δυτικά. Η οροφή ήταν καλυμμένη με καλάμια και πηλό με τη μέθοδο που ήταν σε χρήση μέχρι πρόσφατα στην κρητική αγροτική αρχιτεκτονική. Η έπαυλη καταστράφηκε από πυρκαγιά.
Από τα κινητά ευρήματα τα πιο σημαντικά ήταν πήλινα και λίθινα αγγεία, ειδώλια και ένας σφραγιδόλιθος από στεατίτη με παράσταση ιερού πλοίου, μιας ιέρειας και ενός ιερού φοινικόδενδρου στη μέση. Η αρχιτεκτονική, ο μικρός αριθμός οικιακών χώρων και η σπουδαιότητα των ευρημάτων, όπως ο σφραγιδόλιθος που απεικονίζει ένα ιερό πλοίο, μαρτυρούν το θρησκευτικό χαρακτήρα της έπαυλης που δεν αποκλείεται να αποτελούσε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο της γύρω περιοχής.
Διάφορα τυχαία ευρήματα ήλθαν κατά καιρούς στην επιφάνεια, αλλά συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 1971 από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Κωστή Δαβάρα ο οποίος στη θέση Πλακάκια, στα βορειοδυτικά του συνοικισμού, εντόπισε την ύπαρξη μιας σημαντικής μινωϊκής αγροικίας της Υστερομινωικής Εποχής. Οι έρευνες ολοκληρώθηκαν το 1977 και απόδειξαν ότι η αγρέπαυλη καταστράφηκε από φωτιά.
Συντάκτης : Χρ. Σοφιανού, Αρχαιολόγος
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΝΑΙ
Fax: +302841022462
Email: protocol@kdepka.culture.gr
Τηλέφωνο: +302841022462, +302841024943, +302841022382
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου δημιουργήθηκε με σκοπό να εκθέτει ευρήματα από την ανατολική Κρήτη που μέχρι τότε μεταφέρονταν στο Μουσείο Ηρακλείου. Η έκθεση δεν έχει την οριστική της μορφή, καλύπτει όμως ένα τεράστιο χρονικό διάστημα από τη Νεολιθική Εποχή ως το τέλος της Ελληνορωμαϊκής περιόδου.
Ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει τη διαχρονική εξέλιξη της τέχνης στην περιοχή μέσα από αντιπροσωπευτικά δείγματα διαφόρων ρυθμών και εποχών. Μεγαλύτερα και σπουδαιότερα σύνολα αποτελούν τα κτερίσματα από το πρωτομινωικό νεκροταφείο της Αγίας Φωτιάς κοντά στη Σητεία (3.000-2.300 π.Χ.) στην πρώτη αίθουσα και τα ευρήματα από το ανάκτορο των Μαλλίων που έφεραν στο φως οι έρευνες της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, στην τέταρτη αίθουσα. Πιο διάσημο αντικείμενο θεωρείται το σπονδικό αγγείο που έγινε γνωστό ως “η θεά της Μύρτου”.
Το κτίριο του Μουσείου είναι ορθογώνιο με οκτώ αίθουσες για τα εκθέματα, που διατάσσονται κυκλικά γύρω από κεντρικό ορθογώνιο και πλακόστρωτο αίθριο. Μπροστά του ανοίγεται αυλή στεγασμένη που οδηγεί στα γραφεία της Υπηρεσίας (πρώην Εφορείο) και στο εργαστήριο συντήρησης από τη μια και σε κήπο που σε σχήμα Π πλαισιώνει το κεντρικό κτίριο. Μπαίνοντας από την κύρια είσοδο του Μουσείου στον προθάλαμο βρίσκεται στα αριστερά το εκδοτήριο εισιτηρίων και πωλητήριο βιβλίων και καρτών με το μικρό δωμάτιο των φυλάκων πίσω του. Δεξιά βρίσκονται οι τουαλέτες.
Μπροστά ανοίγονται οι αίθουσες των εκθεμάτων. Ο επισκέπτης προχωρά προς αριστερά κι ακολουθώντας πορεία φοράς του ρολογιού, παρακολουθεί τα εκθέματα κατά ανασκαφικά σύνολα και κατά χρονολογική σειρά. Στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται κτερίσματα που βρέθηκαν το 1971 στο παραθαλάσσιο νεκροταφείο της Αγίας Φωτιάς. Το νεκροταφείο αυτό, το μεγαλύτερο σε αριθμό τάφων της προϊστορικής Κρήτης κι ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας, είχε τουλάχιστον 260 τάφους με πάνω από 1.600 αγγεία, μερικά χάλκινα εγχειρίδια και πολλές λεπίδες οψιανού (3.000-2.300 π.Χ.). Τα αγγεία καμωμένα χωρίς τη βοήθεια κεραμεικού τροχού ακολουθούν διάφορα σχήματα και μαρτυρούν τόσο σχέσεις και επιρροές ενδοκρητικές (κυρίως με την κεντρική Κρήτη), όσο και με τις Κυκλάδες. Οι κυκλαδίτικες επιρροές, μάλιστα, είναι τόσο ισχυρές ώστε μπορούμε να μιλήσουμε για Κρητοκυκλαδικό πολιτισμό.
Στη δεύτερη αίθουσα εκτίθεται άλλη περίφημη νεότερη ομάδα κεραμικής από το σημαντικό πρωτομινωικό οικισμό Φούρνου Κορυφή κοντά στο χωριό Μύρτος Ιεράπετρας. Σε αυτή ανήκει το διασημότερο αντικείμενο του Μουσείου “η θεά της Μύρτου”. Πρόκειται για έξοχο σπονδικό αγγείο (ΠΜ ΙΙβ περιόδου) με τη μορφή σχηματοποιημένης θεάς με πολύ μικρό κεφάλι πάνω σε ψηλό, λεπτό λαιμό και κωδωνόσχημο σώμα. Με το δεξί χέρι κρατά και παράλληλα με το αριστερό αγκαλιάζει μικρού μεγέθους ραμφόστομη πρόχου, μοναδική έξοδο υγρού από το εσωτερικό του σπονδικού αγγείου.
Στο παρελθόν έχουν φιλοξενηθεί περιοδικές εκθέσεις όπως: “Λασίθι 5.000 χρόνια καλλιτεχνικής έκφρασης: Νίκος Σωτηριάδης, προσωπεία-ειδώλια 1997 μ.Χ.”, “Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Το αθάνατο νερό” κλπ. Στο άμεσο μέλλον οι αίθουσες θα λάβουν την τελική τους μορφή, καθώς προτίθεται να γίνει επανέκθεση των αντικειμένων στα πλαίσια ένταξης του Μουσείου στο Γ’ ΚΠΣ από την ΚΔ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, στην οποία ανήκει.
(Συντάκτης: Μ. Χατζηπαναγιώτη, Αρχαιολόγος)
Προσβάσιμο από Α.Μ.Ε.Α: ΝΑΙ
Τηλέφωνο: +3028410 24943
Email: kdepka@culture.gr
Πηγή: www.incrediblecrete.gr